شکست مالیاتی دولت در بخش مسکن / درآمد دولت از مالیات خانه های خالی به 4 میلیارد تومان هم نرسید!

به گزارش مولیکس،مرکز پژوهش های مجلس به تازگی گزارشی منتشر کرده است که دربرگیرنده عملکرد درآمدهای مالیاتی کل کشور از آغاز سال 1402 تا پایان بهمن ماه سال جاری است.

تجارت نیوز در گزارشی نوشت:بخشی از این گزارش، گویای مالیات ستانی از ثروت است که املاک و مستغلات را نیز شامل می شود.

مالیات خانه های لوکس کمتر از 43 میلیارد تومان شد!

بر این اساس، مالیات بر نقل و انتقال سرقفلی حدود سه هزار میلیارد تومان و مالیات بر نقل و انتقال املاک 6 هزار میلیارد تومان بوده است، اما نکته قابل توجه این آمارها، مربوط به خانه های لوکس و خالی است.

طبق ارقام مربوط به گزارش مرکز پروژهش های مجلس، درآمد مالیاتی حاصل از مالیات بر واحدهای مسکونی گران قیمت، 42 میلیارد و 850 میلیون تومان برآورد شده و همچنین درآمد حاصل از مالیات بر واحدهای مسکونی خالی از سکنه تنها سه میلیارد و 802 میلیون تومان بوده است! این در حالی ست که دولت، مالیات خانه های خالی و لوکس را یکی از محوری ترین سیاست های دولت برای کنترل بازار مسکن در سال 1402 می دانست.

در این بین، لایحه بودجه 1403 نیز حاکی از آن است که این دو محل برای مالیات ستانی بار دیگر مورد توجه دولت سیزدهم قرار گرفته است.

این تکرار در حالی ست که دولت در سال جاری هیچ گونه اقدام مثبتی در این زمینه انجام نداده و اکنون در 11 ماه ابتدایی سال 1402، میزان مالیات ستانی از دو محل خانه های خالی و خانه های لوکس، تنها به اندازه قیمت یک خانه لوکس بوده است. اما دلیل اینکه اخذ مالیات از خانه های خالی و لوکس کارآیی ندارد چیست؟

چرا دولت در مالیات ستانی از خانه های خالی شکست می خورد؟

ماجرای مالیات خانه های خالی به دهه ها قبل بازمی گردد و طرح آن ابتدا در سال 1352 مطرح شد، اما در تمام این سال ها هیچ دولتی موفق نشده است که بار مالیات خانه های خالی را سالم به مقصد برساند.

اولین دلیل در این باره را می توان مشکل در شناسایی واحدهای خالی و لوکس دانست، زیرا هیچ گاه پایگاه داده معتبری برای ثبت معاملات مسکن وجود نداشته است.

همچنین نهادهای دولتی که در این زمینه می توانند همکاری کنند تا کنون از این امر امتناع کرده اند. برای مثال وزارت نیرو باید قبوض آب و برق این واحدها را بررسی کند و اداره گاز و شهرداری در این عرصه مشارکت داشته باشند، اما بدنه دولت در این باره هماهنگ و همکار نیست.

مجید گودرزی، کارشناس حوزه مسکن در این باره به «تجارت نیوز» گفته است: «شهرداری برای حدود 20 هزار واحد مسکونی در تهران پروانه پایان کار صادر نکرده است تا مشمول مالیات خانه های خالی نشوند!»

گودرزی ادامه داده است: «اکنون شرایط به گونه ای رقم خورده است که مالیات خانه های خالی مزیت محسوب می شود، زیرا وقتی خالی می ماند قیمت ملک بیشتر می شود و در صورتی که از آن استفاده شود قیمت ملک کاهش پیدا می کند.»

شیوه قیمت گذاری مسکن، مانع تحقق اهداف مالیاتی ست

این کارشناس مسکن مشخص نبودن قیمت ملک در ایران را یکی دیگر از عوامل ناکامی دولت در اخذ مالیات از خانه های خالی دانسته و بیان کرده است: «در حال حاضر مشکل اصلی در زمینه مسکن و مالیات بر خانه های خالی، مشخص نبودن قیمت واحدهاست. در برخی کشورها مالیات بر خانه ها، ابزار مهمی برای کنترل واحدهای مسکونی است، ولی در ایران چون نمی توان قیمت مشخصی تعیین کرد در نتیجه مالیات ستانی از آن دشوار می شود. این کشورها به صورت منطقه ای قیمت املاک را تعیین می کنند.»

مالیات بر خانه های خالی در ایران، معادله چندمجهولی ست

گودرزی مالیات بر خانه های خالی را در ایران معادله ای چندمجهولی معرفی کرد و گفته است: «یکی از مجهولات، قیمت ملک است؛ دیگری مدت زمان خالی بودن ملک و عدم همکاری نهادها با دولت است. در نهایت نیز مجهول مهم در این زمینه مسیله قانون مالیات بر خانه های خالی است که از کارشناسی لازم برخودار نیست و ضمانت اجرایی نیز ندارد و دولت در این زمینه ناکام مانده است.»

گودرزی سرنوشت مالیات ستانی از خانه های خالی در سال آینده را ناکامی دانست و بیان کرد: «طبیعتا این موضوع در سال 1403 نیز مثل سال های قبل پیش می رود، چون قانون آن تبصره های زیادی دارد و نهادهایی که باید با دولت برای شناسایی خانه های خالی همکاری داشته باشند وارد ماجرا نمی شوند. باید ضوابط و مقرراتی نیز برای نهادهای دولتی طرح ریزی شود تا این موضوع جرم انگاری قلمداد شود.»

به نظر می رسد تا زمانی که دولت زیرساخت مناسبی برای شناسایی این واحدها و دیگر موارد مربوط به آنها فراهم نکند، در مالیات گیری از این واحدها موفق نخواهد شد و علاوه بر نداشتن درآمد کافی برای دولت، کمکی نیز کنترل بازار مسکن نمی کند.

217