یک ناکامی دیگر در پرونده دولت رییسی/ وعده واردات200 هزار خودرو خارجی؛ کمتر از 10هزار دستگاه وارد شد

دنیای اقتصاد نوشت: طبق وعده ای که رضا فاطمی امین، وزیر پیشین صنعت، معدن و تجارت داد، بنا بود پس از ابلاغ آیین نامه واردات خودرو – در شهریور 1401 – حدود 100هزار دستگاه خودرو تا انتهای پارسال و 100هزار دستگاه نیز تا پایان بهار امسال وارد کشور شود. بنابراین تا به امروز حداقل باید 200هزار دستگاه خودرو وارد کشور می شد، اما کل خودروهای واردشده طبق آخرین آمار به 10هزار دستگاه نیز نرسیده است.

با توجه به آماده سازی نسبی مقدمات ازسرگیری واردات خودرو در سال 1401، انتظار می رفت بازار در سال 1402 با وفور واردات مواجه شود و در پی آن، اهدافی مانند شکسته شدن قیمت در بازار خودروهای خارجی و کلا تنظیم بازار خودرو به ثمر بنشیند. بااین حال، 1402 سال بسیار ناامیدکننده ای برای واردات خودرو بود و اهداف ترسیم شده رنگ تحقق به خود نگرفتند. هرچند بارها عنوان شده و هنوز هم گفته می شود که مانع اصلی سرعت گرفتن واردات خودرو کمبود ارز است، بااین حال آمار و ارقام به اصطلاح سیاهه ارزی کشور نشان می دهد ارز مخصوص «خودرو» تا حد امکان به مسیری دیگر – واردات قطعه و مونتاژ – رفته است.

به عبارت بهتر، امکان اختصاص ارز موردنیاز واردات خودرو وجود داشته و دارد، اما سیاستگذار ظاهرا به عمد مسیر ارزی واردات خودرو را نیمه مسدود کرده است. در عوض مسیر ارزی مونتاژ و واردات قطعه کاملا باز است و گزاف نیست اگر بگوییم مونتاژ حق واردات را خورده است. طبق آمار، در 10 ماه امسال هشت میلیارد و 134میلیون دلار ارز به خودرو و نیمه محرکه اختصاص یافته که سهم واردات خودرو از این رقم تنها 1.5درصد، معادل 120میلیون دلار، بوده است. اگر فرض کنیم ارز اختصاص یافته به خودرو و نیمه محرکه تا به امروز ثابت بوده – که البته قطعا نیست – و از آن سو آخرین ارز اختصاصی به واردات خودرو -235 میلیون دلار- را لحاظ کنیم، سهم ارزی خودروهای خارجی طی امسال حتی به سه درصد نیز نمی رسد.

بنابراین آمار و ارقام می گوید کمبود ارز بهانه ای بیش نیست و اگر سیاستگذار واقعا به واردات گسترده خودرو در راستای تنظیم بازار اعتقاد داشت، حالا تعداد بسیار بیشتری خودرو وارد کشور شده بود. سیاستگذار البته به جز موضوع ارز، بهانه های دیگری مانند روند طولانی شماره گذاری خودروهای وارداتی، تعلل عمدی واردکنندگان و همچنین وجود موانع استانداردی را به عنوان عوامل دخیل در کندی واردات مطرح کرد، اما گذر زمان و واکنش نهادهایی مانند سازمان ملی استاندارد و راهور ناجا نشان داد هیچ کدام از اینها مانعی جدی به حساب نمی آیند. اینجاست که بار دیگر فرضیه وجود مخالفان پنهان بر سر راه واردات خودرو مطرح می شود، مخالفانی که در ظاهر قانع و آرام شده اند اما پشت پرده اجازه سرعت گرفتن ورود خودرو به کشور را نمی دهند.

واردات ماهانه 850دستگاهی

نگاهی به آمار واردات خودرو در سال جاری نشان می دهد حداقل تا پایان بهار، واردات خودرو به کشور بسیار کند و قطره چکانی – در حد توقف – بوده و تازه پس از آن نیز سرعت واردات اندکی بالا رفته است.طبق اطلاعات رسمی منتشره از گمرک، از ابتدای بهمن سال گذشته تا انتهای خرداد امسال فقط 246 دستگاه خودرو وارد کشور شد که ارزش آن 5.4میلیون دلار بوده است.

هرچند در تیرماه واردات خودرو کمی سرعت گرفت، با این حال همچنان روندی کند داشت. بنابر آمار گمرک، تا پایان تیر امسال، کمتر از 750دستگاه خودرو از گمرکات کشور ترخیص شد. در پایان مرداد اما تعداد خودروهای ترخیصی از گمرک به هزار و 218دستگاه می رسد که رشد بیش از 450دستگاهی را به دنبال داشت. ارزش خودروهای ترخیصی 25میلیون و 371هزار دلار اعلام شد.با رسیدن سال به نیمه، تعداد خودروهای واردشده به کشور رشد می کند، اما همچنان روند واردات کند پیش می رود. طبق آمار، مجموع خودروهای وارداتی تا پایان شهریور امسال به دوهزار دستگاه و با ارزش 36میلیون دلار می رسد. دو ماه بعد اما آمار واردات خودرو به حدود سه هزار و 500 دستگاه می رسد که نشان می دهد در ماه های مولیکس و آبان، حدود هزار و 500 دستگاه خودرو وارد کشور می شود. اگر فرض کنیم در مولیکس و آبان امسال به یک میزان خودرو وارد شده باشد، سهم هر ماه، واردات 750دستگاهی است. گمرک می گوید ارزش خودروهای واردشده به کشور در هشت ماه امسال کمتر از 70میلیون دلار بوده است.

روند ورود خودرو به کشور در آذرماه اندکی سرعت می گیرد، چه آنکه طبق آمار گمرک، آمار واردات قطعی انواع خودروی سواری به کشور تا پایان آذر ماه، به 4هزار و 386 دستگاه می رسد که آن 86میلیون و 478هزار دلار بوده است. با این حساب، در آذر امسال حدود 900 دستگاه خودرو وارد کشور می شود که از همه ماه های قبل بیشتر بوده است. با وجود آنکه انتظار می رفته واردات خودرو در دی ماه، روند رو به رشد خود را هرچند اندک، ادامه دهد، بااین حال به جای رشد، افت می کند. طبق اعلام رسمی گمرک ایران در 10ماهه سال جاری چهارهزار و 997دستگاه خودروی سواری به ارزش 101میلیون و 722هزار دلار از گمرکات کشور ترخیص و وارد شده است. بنابراین در دی ماه، تنها 611 دستگاه خودرو وارد کشور شده است. در 11ماهه سال جاری نیز 8هزار و 40 دستگاه خودروی سواری به ارزش 157میلیون دلار از گمرکات کشور ترخیص و به صورت قطعی وارد کشور می شود. این عدد نشان دهنده جهش نسبی واردات خودرو در بهمن ماه امسال است. با توجه به آمار منتشره، بالغ بر سه هزار دستگاه خودرو در بهمن امسال وارد کشور شده که بلندترین قله آماری واردات خودرو در دو سال گذشته است.

در نهایت اما طبق روایت گمرک، تا 21 اسفند امسال 9هزار و 709 دستگاه خودروی سواری به ارزش حدود 235میلیون دلار ترخیص و به صورت قطعی وارد کشور شده است. با در نظر گرفتن واردات حدودا 10هزار دستگاهی خودرو در سال جاری، مشخص می شود که به طور متوسط ماهی کمتر از 850دستگاه خودرو وارد کشور شده است، در حالی که آمار تولید ماهانه بالای سه هزار دستگاه است.

سرنوشت واردات خودرو

با توجه به روند کند واردات در سال جاری، این پرسش مطرح است که در سال آینده ماشین واردات با چه سرعتی پیش خواهد رفت؟ طبعا اگر قرار بر سرعت گرفتن واردات خودرو در 1403 باشد، باید موانع موجود بر سر راه واردات برداشته شود و در غیر این صورت، با همین روند کند و شاید کندتر از آن نیز مواجه خواهیم بود. با توجه به اینکه به نظر می رسد کمبود ارز و ناهماهنگی دستگاه ها بیشتر بهانه است، طبعا تا وقتی مخالفت های پنهان با واردات خودرو به پایان نرسد، خبری از واردات مستمر با سرعت مناسب نخواهد بود، چه در سال 1403 و چه در سال های بعد. هرچند رویکرد وزارت صمت به واردات خودروهای برقی نیز می تواند سرعت گیر دوم ورود خودرو به کشور باشد.

23302