جای خالی معلمان ماهر مجازی

نه تنها لازم است معلمان با آخرین فناوری همراه باشند، بلکه باید آگاهی کافی نسبت به نحوه استفاده از ابزار دیجیتال برای کلاس را داشته باشند. معلمان مدرن باید خود را با فناوری های جدید وفق دهند تا با سبک های جدید یادگیری همگام شوند.

به گزارش مولیکس، به نقل از نورنیوز: فناوری های جدید در عرصه ارتباطات زمینه ساز تحولات سریع و غیر قابل بازگشتی در جهان شده اند. این تحولات بخش های مهمی از زندگی فردی و اجتماعی جوامع را تحت تاثیر قرار داده اند. نظام آموزشی نیز از جمله ساختارهایی است که تحت تاثیر این فناوری ها قرار گرفته و به نظر می رسد این کنش پذیری همچنان ادامه داشته باشد. رشد و فراگیر شدن استفاده از فناوری دیجیتال و شبکه های اجتماعی در این میان شاید از مهم ترین عوامل تاثیرگذار بر امر آموزش باشد. فضای وب و شبکه های اجتماعی از یک سو به عنوان منبعی برای دریافت اطلاعات بی شمار برای دانش آموزان به شمار می روند و از سوی دیگر ارتباط آنها را با گروه های همسان برقرار می سازند. بعد از همه گیری کرونا نیز نقش دیگری برای شبکه های اجتماعی در امر آموزش فراهم آمد. در این دوران شبکه های اجتماعی به بستری برای ارتباط معلمان و دانش آموزان تبدیل شدند و در واقع نقش کلاس های درس را پیدا کردند.

فارغ از این که کدام شبکه برای تدریس به کار گرفته شد، چالشی که پیش آمد این بود که برخی از معلمان با فناوری دیجیتال و فضای جدید آشنایی چندانی نداشتند و حتی در این زمینه از دانش آموزان خود چندین پله عقب تر بودند. این مساله سبب بروز مشکلات فراوانی در امر تدریس مجازی شد و حتی در برخی موارد اسباب شوخی و خنده دانش آموزان را نیز فراهم آورد که خلاف جایگاه والای معلم است. تمام این ها سبب می شود تا آشنایی معلمان با فضای شبکه های اجتماعی و نحوه کار با آن به عنوان نیازی اساسی در امر تدریس در دوره حاضر تلقی شود. این امر از سویی به جهت نزدیکی با دانش آموزانی که عمدتا (حتی به غلط) کاربران این شبکه ها هستند، مهم است و از سوی دیگر بروز دوباره شرایطی مشابه پاندمی ایجاب می کند تا معلمان مهارت های استفاده از شبکه های اجتماعی و مناسبات آن را فرا گیرند.

 ما در چند سال اخیر شاهد پیشرفت های زیادی در فناوری آموزشی بوده ایم و از آنجا که همچنان شاهد این رشد سریع خواهیم بود، نه تنها لازم است معلمان با آخرین فناوری همراه باشند، بلکه باید آگاهی کافی نسبت به نحوه استفاده از ابزار دیجیتال برای کلاس را داشته باشند. در واقع معلمان مدرن باید خود را با محیط آموزشی در حال تغییر و فناوری های جدید وفق دهند تا با سبک های جدید یادگیری همگام شوند.

در بستر آموزش آنلاین، کل فرآیند آموزش و یادگیری از طریق اینترنت و با استفاده از ابزارهای تکنولوژی و نیز شبکه های اجتماعی انجام می شود، از این رو دانش کافی معلمان در زمینه فناوری ضروری به نظر می رسد.

 در حال حاضر برخی مدارس در طول سال تحصیلی از ابزارها و بسترهای آموزشی آنلاین مختلف برای ارایه درس و ارتباط با خانواده استفاده می کنند. این شیوه بویژه پس از دوران همه گیری کرونا مرسوم شد چرا که از یک سو در زمان و انرژی کادر آموزشی و خانواده دانش آموزان صرفه جویی می کند و از سوی دیگر در مقاطع زمانی دیگری همچون آلودگی هوا مدارس را به کل به تعطیلی نمی کشاند و کلاس ها را در بستر آنلاین برقرار می کند.

مهارتی که ذهن معلم را به دانش آموزان نزدیک می کند

در دوره ای که کودکان از سنین پایین با فناوری دیجیتال آشنا می شوند، اگر معلم تنها به تسلط به کتب درسی اکتفا کند ممکن است از قافله تغییر مناسبات ارتباطات مجازی عقب بماند.

اکرم جعفری، معلم شاغل در آموزش و پرورش در این باره به نورنیوز می گوید:«وقتی دانش آموزان تسلط کافی به استفاده از ابزار دیجیتال را دارند و همچنین از تمام وقایعی که در شبکه های اجتماعی روی می دهد خبر دارند، معلم هم باید بتواند خودش را متناسب با این شرایط به روز کند. برخی معلمان ممکن است بگویند از این شبکه ها خوششان نمی آید یا وقت و حوصله آن را ندارند اما آگاهی نسبت به این فضا برای آنها لازم است چرا که در این صورت می توانند بهتر متوجه آن چه در ذهن دانش آموزان می گذرد باشند. از طرف دیگر در دوره کرونا که معلمان مجبور شدند کلاس ها را به صورت آنلاین برگزار کنند مشاهده کردیم که برخی معلمان هیچ آشنایی با این فضا نداشتند و به سختی با آن ارتباط برقرار می کردند و حتی فرستادن فایل از طریق شبکه های اجتماعی برای آنها دشوار بود. این تجربه نشان داد که اگر معلمان این مهارت ها را پیدا کنند می توانند ارتباط بهتر و موثرتری با دانش آموزان داشته باشند و ما هم مشاهده می کردیم که دانش آموزان با معلمانی که به این فضا واردتر هستند بیشتر ارتباط می گیرند و او را به خود و در واقع به نسل خود نزدیک تر می دانند.»

فارغ از تسلط معلمان به فناوری دیجیتال و شبکه های اجتماعی، معلمان آنلاین باید دارای خصوصیاتی باشند که کار در این فضا را برای آنها ساده تر کند.

احمد مولایی، معلم یکی از مدارس تهران هم درباره ویژگی های معلم آنلاین به نورنیوز می گوید:«در محیط آموزش دیجیتال آن گروه از معلمانی که تفکر خلاقانه دارند کمک بیشتری به دانش آموزان می کنند چرا که فضای آموزش آنلاین به طور کلی ممکن است بعد از مدتی خسته کننده شود. به صورت کلی مدرسه آنلاین دانش آموز را وارد فضای جدیدی می کند و به او فرصت تجربه های جدید را می دهد که معلم در این تجربه ها باید کنار دانش آموز باشد. ویژگی مهم معلمان در آموزش آنلاین در دسترس بودن آنهاست که البته این مساله ممکن است مشکلاتی را برای معلم ایجاد کند اما از طرفی هم اطمینان خاطری برای دانش آموز ایجاد می کند و او را به آموزش آنلاین علاقه مندتر می سازد. در بستری که انعطاف پذیری آن نسبت به آموزش حضوری به مراتب بیشتر است، ممکن است شیوه های سنجش دانش آموزان از طریق امتحان کمی تغییر کند. در این زمینه یک معلم ماهر می تواند بدون برگزاری امتحان، به روش های متعدد عملکرد دانش آموزان را ارزیابی کرده و میزان پیشرفت آنها را دریابد و بر اساس آن آموزش را ادامه دهد.»

هزینه ای برای تقویت مهارت آنلاین

درست است که بالا بردن مهارت معلمان در فضای دیجیتال دارای اهمیت است اما این ارتقا نیازمند صرف وقت و هزینه شرکت در دوره هایی است که به این منظور برگزار می شود.

   مطالعه بهترین روش های تدریس دیگر مربیان در دنیا، شرکت در کنفرانس ها، کارگاه ها، سمینارها، فرصت های توسعه شغلی و مطالعه کتاب های مربوط به شیوه های آموزشی از جمله کارهایی است که می تواند در این امر کمک کننده باشد اما با توجه به شرایط اقتصادی شاید برای همه معلمان مقدور نباشد از چنین امکاناتی استفاده کنند بنابراین لازم است مسیولان آموزش و پرورش به برگزاری دوره های مفید در این زمینه و نیز پرداخت کمک هزینه به معلمان برای شرکت در کلاس های آموزشی و سمینارهای جهانی اقدام کنند.

اهمیت فراگیری مهارت های آنلاین برای معلمان سبب شده در این رابطه پژوهش هایی در سراسر دنیا انجام شود.

در مقاله ای که با عنوان «تجربیات معلمان از تدریس آنلاین در طول کووید 19» در سال 2024 در سایت کتابخانه ملی پزشکی NIH منتشر شده، بر اهمیت فراگیری مهارت های دیجیتال برای معلمان تاکید شده است. نتایج این پژوهش بر مصاحبه با گروهی از معلمان و بیان تجربیات آنها از تدریس در دور دو ساله آنلاین در طول همه گیری کرونا به دست آمده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که با وجود مشکلاتی که سیستم آموزش به دلیل اختلال ناشی از همه گیری با آن مواجه شد، معلمان از مجموعه ای از ابزارهای دیجیتالی برای ارایه محتوا و ارتقای تعامل استفاده کردند و درک آنها از این فضا عمیق تر شد و به سمت توسعه مهارت های دیجیتال پیش رفت.

بر اساس این پژوهش اگرچه مهارت های دیجیتالی معلمان قبل از همه گیری کرونا به دلیل دیجیتالی شدن مداوم جامعه معاصر مورد توجه زیادی قرار گرفته بود، اما این نیاز به طور قابل توجهی در طول دوره همه گیری افزایش یافت. البته اخیرا این نگرانی وجود دارد که در دوران پس از قرنطینه نیاز به افزایش مهارت های دیجیتالی معلمان کمتر حس شود و ضرورت تقویت آن کمرنگ شود. از سوی دیگر چون این موضوع جدید است چندان مشخص نیست که معلمان دقیقا به چه مهارت های دیجیتالی نیاز دارند و در نتیجه تحقیقات بیشتر در این زمینه باید انجام شود.

ارتقای مهارت های دیجیتال معلمان در دوره کرونا البته مورد توجه تمام سیستم های آموزشی و مسیولان این امر در سراسر جهان قرار گرفت. محسن حاجی میرزایی، وزیر آموزش و پرورش وقت در شبکه جام جم عنوان کرد که کرونا با وجود اتفاقات تلخی که رقم زد، ما را با ظرفیت های جدیدی آشنا کرد و به یک زیست بوم جدیدی وارد شدیم. دنیا سال ها بود که در حال کوچ کردن به این زیست بوم بود اما حرکت خیلی کندی داشت و کرونا به یکباره همه جوامع را به یک زیست بوم جدید پرت کرد و در حال حاضر آماری که در دنیا هست حدود 67 درصد معلمان جهان برای اولین بار آموزش مجازی را تجربه می کنند یعنی این ظرفیت مهم به صورت یکسری کارهای مکمل در برخی کشورها مورد استفاده قرار می گرفت اما اینکه جایگزین آموزش رسمی شود، برای اولین بار بود. (فارس، 9 مولیکس 1399)

گرچه دوران پاندمی سپری شده اما تجربه گذشته به ما می آموزد که ممکن است دوباره در چنین شرایطی قرار گیریم و نیاز پیدا کنیم که باز در فضای دیجیتال کلاس های درس را تشکیل دهیم. از آن گذشته در مسیر توسعه، بازگشت به عقب ممکن نیست پس حالا که معلمان در مسیر ارتقای مهارت های دیجیتال قرار گرفته اند، دیگر نه تنها نباید به عقب برگشت بلکه پیشرفت در این حوزه می تواند ما در زمره کشورهای پیشرو در زمینه آموزش آنلاین قرار دهد.

پایان خبر مولیکس