خلاصه کتاب نظریه های ساختاری در پارادایم تعلیم و تربیت اسلامی ( نویسنده رحمت الله مرزوقی )

کتاب «نظریه های ساختاری در پارادایم تعلیم و تربیت اسلامی» اثر دکتر رحمت الله مرزوقی، اثری است که در پی تبیین رویکردی نو و نظام مند در حوزه مطالعات تعلیم و تربیت اسلامی است. این کتاب به تحلیل عمیق مبانی انسان شناختی اسلامی می پردازد و بر اساس آن ها، نظریه های ساختاری ویژه ای را برای پارادایم تعلیم و تربیت اسلامی پیشنهاد می دهد. با مطالعه این خلاصه، خواننده به درکی جامع از مفاهیم کلیدی و رویکردهای تحلیلی نویسنده دست می یابد و می تواند سفر فکری خود را در این حوزه غنی آغاز کند.

قلمرو تعلیم و تربیت اسلامی، از دیرباز مورد توجه اندیشمندان و رهبران دینی بوده است. هزاران کتاب، رساله و مقاله در این حوزه به رشته تحریر درآمده که هر یک به جنبه ای از این موضوع پرداخته اند. با وجود این گستردگی، همواره خلائی در زمینه رویکردهای تئوریک، نظام مند و علمی در پژوهش های تعلیم و تربیت اسلامی احساس شده است. این فقدان، چالش بزرگی در راه توسعه دانش و کاربرد مبانی اسلامی در عرصه آموزش و پرورش ایجاد کرده بود. در این میان، کتاب دکتر رحمت الله مرزوقی گامی بلند در جهت پر کردن این خلاء برداشته و توانسته است با ارائه رویکردی ساختارمند، راهی نوین برای فهم و پژوهش در این حوزه باز کند. دکتر مرزوقی، با تکیه بر سال ها تجربه پژوهشی و تدریس، اثری خلق کرده که نه تنها به عمق مبانی اسلامی می پردازد، بلکه آن ها را در قالبی علمی و قابل استفاده برای پژوهشگران، دانشجویان و دست اندرکاران تعلیم و تربیت ارائه می دهد.

اهمیت و ضرورت نگارش کتاب: چرا دکتر مرزوقی این کتاب را نوشت؟

در زمینه تعلیم و تربیت اسلامی، همواره نیاز به یک چهارچوب نظری منسجم و علمی برای فهم پدیده های تربیتی و تدوین برنامه های آموزشی احساس می شد. بسیاری از مطالعات پیشین، بیشتر بر جنبه های نقلی یا فلسفی متمرکز بودند و کمتر به رویکردی تئوریک و نظام مند در قالب نظریه های قابل آزمون و کاربرد می پرداختند. این شکاف، موجب می شد تا یافته های پژوهشی پراکنده باقی بمانند و نتوانند به یک بدنه واحد و قابل استناد تبدیل شوند.

دکتر رحمت الله مرزوقی با درک عمیق این خلاء، نگارش کتاب «نظریه های ساختاری در پارادایم تعلیم و تربیت اسلامی» را آغاز کرد. هدف اصلی نویسنده، فراهم آوردن مبنایی نظری و روش شناختی برای پژوهش های تربیتی اسلامی بود؛ به گونه ای که نه تنها به مبانی اصیل اسلامی وفادار باشد، بلکه از ابزارهای تحلیلی و نظریه پردازی علمی نیز بهره ببرد. او در این کتاب تلاش کرد تا با رویکردی تحلیلی و اجتهادی، مفاهیم بنیادین انسان شناختی اسلامی را بررسی و سپس بر اساس آن ها، نظریه هایی ساختاری برای تعلیم و تربیت ارائه دهد. این اثر با استقبال گسترده ای در محافل علمی روبرو شد و توانست جایگاه مهمی در ادبیات علوم تربیتی اسلامی پیدا کند.

ساختار کلی کتاب: سفری سه قسمتی به عمق تعلیم و تربیت اسلامی

کتاب «نظریه های ساختاری در پارادایم تعلیم و تربیت اسلامی» به شکلی منطقی و گام به گام خواننده را در یک سفر فکری سه قسمتی همراهی می کند. این ساختار منسجم، به فهم عمیق تر مباحث و ارتباط میان آن ها کمک شایانی می کند. نویسنده ابتدا مبانی روش شناختی مورد نیاز برای ورود به این حوزه را تبیین می کند، سپس به بررسی دقیق مفاهیم انسان شناختی اسلامی می پردازد و در نهایت، بر پایه این مبانی و تحلیل ها، نظریه های ساختاری خود را برای تعلیم و تربیت اسلامی عرضه می دارد.

بخش اول کتاب به مبانی روش شناختی اختصاص دارد که راه و رسم پژوهش در تعلیم و تربیت اسلامی را نشان می دهد. بخش دوم، شامل مطالعات انسان پژوهانه است که در آن مفاهیم کلیدی مربوط به انسان از منظر اسلامی تحلیل شده و دلالت های تربیتی آن ها استخراج می شود. در نهایت، بخش سوم، نظریه های ساختاری را معرفی می کند که برآیند دو بخش قبلی هستند و یک چهارچوب نظری جامع برای تربیت اسلامی فراهم می آورند.

بخش اول: مبانی روش شناختی در حوزه مطالعات تعلیم و تربیت اسلامی (خلاصه تحلیلی فصل اول)

در آغاز هر سفر پژوهشی، داشتن نقشه راه و شناخت ابزارها از اهمیت بالایی برخوردار است. دکتر مرزوقی نیز در اولین گام از سفر فکری خود در کتاب «نظریه های ساختاری در پارادایم تعلیم و تربیت اسلامی»، اهمیت و جایگاه روش شناسی در پژوهش های تربیتی اسلامی را برجسته می کند. او بر این باور است که بدون یک روش شناسی منسجم و دقیق، دستیابی به نتایج معتبر و کاربردی در این حوزه امکان پذیر نخواهد بود.

در این بخش، نویسنده انواع رویکردهای مطالعاتی و تحقیقاتی را در دو تقسیم بندی اصلی مورد بررسی قرار می دهد. تقسیم بندی نوع اول شامل سه رویکرد نقلی، عقلی-فلسفی و علمی است. رویکرد نقلی بر اساس متون دینی و روایات استوار است، رویکرد عقلی-فلسفی از استدلال های عقلی و فلسفی بهره می برد و رویکرد علمی، به دنبال کشف قوانین و روابط پدیده ها از طریق مشاهده و تجربه است. نویسنده با تحلیل نقاط قوت و ضعف هر یک از این رویکردها، به خواننده کمک می کند تا تصویری روشن از ابزارهای موجود برای مطالعه در این قلمرو داشته باشد.

اما نقطه اوج روش شناسی پیشنهادی دکتر مرزوقی، در تقسیم بندی نوع دوم نهفته است: رویکردهای مجموعه ای و منظومه ای یا اجتهادی. رویکرد مجموعه ای به گردآوری و تلخیص اطلاعات از منابع مختلف می پردازد، در حالی که رویکرد منظومه ای یا اجتهادی، یک نگاه جامع و سیستماتیک را برای فهم مباحث تعلیم و تربیت اسلامی مطرح می کند. در این رویکرد اجتهادی، نویسنده بر دو بعد دلالتی و فکری تأکید دارد. بعد دلالتی به فهم دقیق معانی و دلالت های متون دینی و مفاهیم اسلامی می پردازد، و بعد فکری به چگونگی استخراج نظریه ها و ساختارهای فکری از این مبانی اشاره می کند. این رویکرد اجتهادی، به مثابه یک مسیر گشاینده است که پژوهشگران را قادر می سازد تا از پراکندگی به سوی انسجام و نظام مندی حرکت کنند و در نهایت، به نظریه هایی کاربردی و متکی بر مبانی اصیل اسلامی دست یابند.

بخش دوم: رویکرد تحلیلی و دلالت های تربیتی مفاهیم انسان شناختی اسلامی

این بخش از کتاب، به مثابه قلب تپنده اثر دکتر مرزوقی عمل می کند. او در این قسمت، خواننده را به سفری عمیق در ابعاد وجودی انسان از منظر متون اسلامی می برد و مفاهیمی چون روح، نفس، عقل، قلب، فطرت، جبر و اختیار، هویت و ضعف ها و محدودیت ها را با دقت و وسواس علمی تحلیل می کند. هر فصل از این بخش، دریچه ای نو به سوی فهم ابعاد گوناگون انسان می گشاید و دلالت های تربیتی آن ها را آشکار می سازد. نویسنده در هر گام، تلاش می کند تا نشان دهد چگونه شناخت این مفاهیم می تواند مبنای یک نظام تربیتی جامع و مؤثر قرار گیرد.

فصل دوم: مبحث روح و دلالت های تربیتی آن

در آغاز سفر انسان پژوهانه، دکتر مرزوقی به سراغ مفهوم روح می رود. او به تفصیل معنا و مفهوم روح را از منظر متون اسلامی بررسی می کند و چیستی و حقیقت آن را مورد کاوش قرار می دهد. روح، در نگاه اسلامی، ابعاد گوناگونی دارد؛ از یک امر قدسی و الهی گرفته تا موجودی مستقل در ردیف فرشتگان، یا حتی به معنای وحی و منشأ حیات. نویسنده همچنین به روح به عنوان موهبتی ویژه برای انسان های مؤمن اشاره می کند. این تحلیل عمیق از روح، دلالت های تربیتی مهمی را به همراه دارد؛ از جمله تأکید بر تربیت ابعاد معنوی و قدسی انسان، پرورش حس تعالی جویی و اتصال به مبدأ هستی، که همگی از ارکان تربیت اسلامی به شمار می روند.

فصل سوم: نفس و دلالت های تربیتی آن

سفر معرفتی کتاب به قلب انسان شناسی اسلامی، ما را به درک پیچیدگی های نفس رهنمون می سازد. شناخت نفس، به تعبیر بسیاری از متون اسلامی، کلید معرفت الهی و خودسازی است. نویسنده در این فصل، معانی و مفاهیم گوناگون نفس را از منظر لغوی، تأکید، شخص، روح انسانی، ذات حق تعالی، وجدان، نیروی ملهمه، خود جمعی، حقیقت وجودی و قوا بررسی می کند. او با دقت خاصی به انواع نفس (امّاره، لوّامه، مطمئنه) و ویژگی های هر یک می پردازد و راهی برای فهم چگونگی ارتقای نفس از مراحل پایین تر به سوی نفس مطمئنه را آشکار می سازد. دلالت های تربیتی مبحث نفس، بر ضرورت کنترل و تزکیه نفس، مبارزه با خواهش های نفسانی و پرورش فضایل اخلاقی تأکید می کند تا انسان به مقام «نفس راضیه و مرضیه» دست یابد.

فصل چهارم: عقل و دلالت های تربیتی آن

در دنیای معرفت اسلامی، عقل جایگاهی والا دارد و به عنوان ابزاری برای درک حقیقت و هدایت انسان شناخته می شود. دکتر مرزوقی در این فصل، معنای لغوی عقل و واژه های همسوی آن مانند لبّ، نهیه، حجر، وسط و حجی را بررسی می کند. او سپس به کارکردهای سه گانه عقل می پردازد: عقل اندیشه ورز یا عقل نظری که به درک حقایق و دانش می پردازد، عقل عمل ورز یا عقل عملی که به تنظیم اعمال و رفتار انسانی کمک می کند، و عقل هدایت ورز یا عقل معنوی که انسان را به سوی کمال و معنا راهنمایی می کند. نقش محوری عقل در تربیت عقلانی، تفکر انتقادی، تصمیم گیری منطقی و کسب دانش صحیح، از جمله دلالت های تربیتی این مبحث است که در این فصل با وضوح تبیین می شود.

فصل پنجم: قلب و دلالت های تربیتی آن

گرچه عقل جایگاهی والا دارد، اما در دیدگاه اسلامی، قلب یا دل نیز به عنوان مرکزی برای شناخت، عواطف و حتی هدایت، اهمیتی بی بدیل دارد. نویسنده در این فصل، معنای لغوی قلب و واژه های همسوی آن نظیر فؤاد و صدر را شرح می دهد. او سپس به کارکردهای متعدد قلب اشاره می کند: قلب به عنوان منبع شناخت و ادراک حقایق عمیق تر از سطح عقل، کانون عواطف و احساسات انسانی، منشأ عمل و کردار، و مهم تر از همه، کانون هدایت و ایمان. بحث انواع قلب و بیماری های قلبی از منظر متون اسلامی (مانند قساوت قلب یا آلودگی قلب)، به دلالت های تربیتی مرتبط با تربیت عاطفی، تقویت ایمان و پاکسازی درون می انجامد که همگی برای تربیت جامع انسان در اسلام ضروری هستند.

فصل ششم: فطرت و دلالت های تربیتی آن

مفهوم فطرت، از بنیادهای انسان شناسی اسلامی است که بر وجود گرایش ها، استعدادها و حقایق ازلی در نهاد انسان تأکید دارد. دکتر مرزوقی در این فصل، معنای لغوی فطرت و نظریه های گوناگون پیرامون آن را مورد بررسی قرار می دهد: نظریه مبتنی بر آیات و روایات (نقلی)، نظریه محتوای مثبت، نظریه محتوای دوگانه، و نظریه ترکیبی-برآیندی. او جایگاه فطرت در تربیت را تبیین می کند که بر اهمیت شکوفایی استعدادهای درونی، هدایت انسان به سوی توحید و اخلاق فاضله، و پرهیز از انحراف از مسیر اصلی سرشت او تأکید دارد. این فصل، نقش فطرت را به عنوان قطب نمای درونی انسان در مسیر تربیت روشن می سازد.

فصل هفتم: جبر و اختیار و دلالت های تربیتی آن

بحث جبر و اختیار، همواره یکی از پیچیده ترین و پرچالش ترین مباحث فلسفی و کلامی در جهان اسلام بوده است. دکتر مرزوقی در این فصل، این مفهوم را در بستر اسلامی آن با ظرافت خاصی می شکافد. او به ابعاد مختلف این مبحث می پردازد: مشیت الهی و قضاء و قدر، علم و قدرت الهی، امکان شرک ورزی و ایمان آوری، تأثیر نیروهای اجتماعی و سنت های قومی و تاریخی، نیروهای متافیزیکی، مفهوم اختیار موقعیت محور و چارچوب مند، و به ویژه «امر بین الامرین» که راه میانه میان جبر مطلق و اختیار مطلق را نشان می دهد. پیچیدگی این موضوع و مقوله اجل نیز مورد بررسی قرار می گیرد. در نهایت، نویسنده دلالت های تربیتی این مبحث را آشکار می سازد که بر مسئولیت پذیری انسان، آزادی عمل متربی در انتخاب مسیر رشد، و لزوم تربیت اراده و انتخاب صحیح تأکید دارد.

فصل هشتم: هویت انسان از منظر متون اسلامی

شناخت هویت انسان، از مهم ترین مباحثی است که زیربنای هر نظام تربیتی را تشکیل می دهد. دکتر مرزوقی در این فصل، به تعریف هویت فردی و جمعی انسان می پردازد و چگونگی شکل گیری شخصیت او را از منظر متون اسلامی تحلیل می کند. او نقش متقابل پیامبر و پیروان، و امام و امت را در شکل گیری هویت جمعی برجسته می سازد. نویسنده در جمع بندی مبحث هویت، به پارادایم های هویتی اشاره می کند که در تربیت اسلامی، بر شکل گیری هویتی توحیدی، اخلاقی، و مسئولیت پذیر تأکید دارد. دلالت های تربیتی این مبحث، اهمیت پرورش خودآگاهی، تقویت احساس تعلق به جامعه اسلامی، و ساختن هویتی اصیل و پایدار را نشان می دهد.

فصل نهم: ضعف ها و محدودیت های انسان و دلالت های تربیتی آن

هیچ تصویری از انسان کامل نخواهد بود مگر آنکه به ضعف ها و محدودیت های او نیز بپردازد. دکتر مرزوقی در این فصل، انواع محدودیت ها، ضعف ها و صفات نکوهیده انسان را از منظر متون اسلامی طبقه بندی می کند: ضعف ها و محدودیت های نهادی، سرشتی و جِبِّلی (مانند نیازها و غرایز طبیعی)، ضعف ها و محدودیت های موقعیتی یا وضعیتی (ناشی از محیط)، ضعف ها و محدودیت های اختیاری و گزینشی (ناشی از انتخاب های نادرست)، و ضعف ها و محدودیت های ترکیبی. او با تحلیل دقیق هر یک از این موارد، رویکرد تربیت اسلامی را در مواجهه با ضعف ها روشن می سازد. تربیت اسلامی به جای سرکوب ضعف ها، به دنبال مدیریت، تبدیل و جهت دهی آن ها به سوی کمال است؛ به گونه ای که این ضعف ها به نقاط قوت تبدیل شوند و انسان را در مسیر تزکیه و رشد یاری کنند.

بخش سوم: نظریه های ساختاری در پارادایم تعلیم و تربیت اسلامی

پس از گذر از مبانی روش شناختی و تحلیل عمیق ابعاد انسان شناختی، دکتر مرزوقی در بخش سوم کتاب، اوج تلاش فکری خود را در ارائه نظریه های ساختاری تعلیم و تربیت اسلامی به نمایش می گذارد. این بخش، به مثابه دستاورد اصلی کتاب، چهارچوبی منسجم و کاربردی برای فهم فرآیند تربیت و طراحی برنامه های آموزشی بر مبنای دیدگاه اسلامی ارائه می دهد. نویسنده در این بخش، تلاش می کند تا مفاهیم بنیادین را در یک سیستم نظری هدفمند کنار هم قرار دهد و راه را برای پژوهش های آتی هموار سازد.

فصل دهم: معنا و مفهوم نظریه ساختاری-عملکردی رشد محور

پیش از معرفی نظریه های اصلی، نویسنده به تبیین دقیق مفاهیم بنیادین «نظریه»، «ساختار»، «عملکرد» و «رشد» از منظر اسلامی می پردازد. او توضیح می دهد که چگونه این مفاهیم در کنار هم، چهارچوب نظری «نظریه ساختاری-عملکردی رشد محور» را تشکیل می دهند. «نظریه» به معنای یک چارچوب تبیینی و پیش بینی کننده است، «ساختار» به نظم و آرایش نیروها و عناصر در وجود انسان و نظام تربیتی اشاره دارد، «عملکرد» به کارکردهای هر جزء از این ساختار و «رشد» به فرآیند تعالی و بالندگی انسان در مسیر کمال می پردازد. دکتر مرزوقی در این فصل، آرایش کلی و عمومی نیروها در وجود انسان را تشریح می کند که مبنای شکل گیری نظریه های پیشنهادی اوست.

فصل یازدهم: معرفی و تحلیل نظریه های ساختاری پیشنهادی دکتر مرزوقی

این فصل، نقطه عطفی در کتاب است که در آن، دکتر مرزوقی چهار نظریه ساختاری-عملکردی را که بر پایه مباحث پیشین بنا شده اند، معرفی و تحلیل می کند. این نظریه ها، هر یک از یک بعد وجودی انسان سرچشمه می گیرند و مسیرهای اصلی تربیت اسلامی را تبیین می کنند:

• نظریه ساختاری-عملکردی فطرت-محور: این نظریه بر اهمیت فطرت به عنوان سرشت الهی و گرایش های درونی انسان تأکید دارد. در این رویکرد، ساختار تربیتی باید به گونه ای طراحی شود که امکان شکوفایی استعدادهای فطری و هدایت انسان به سوی توحید و کمال را فراهم آورد. تربیت فطرت محور، به معنای پروراندن آنچه در نهاد انسان به ودیعه گذاشته شده است.
• نظریه ساختاری-عملکردی عقل-محور: این نظریه بر نقش محوری عقل در فرآیند تربیت تمرکز دارد. ساختار تربیت عقل محور، بر تقویت قوه تفکر، استدلال، تمییز حق از باطل و توانایی حل مسئله بنا شده است. این رویکرد به پرورش انسان هایی با اندیشه پویا و نقاد، و تصمیم گیری های خردمندانه کمک می کند.
• نظریه ساختاری-عملکردی دل-محور: این نظریه به جایگاه و کارکردهای قلب در تربیت می پردازد. تربیت دل محور، بر پرورش عواطف پاک، تقویت ایمان، عشق به خدا و خلق و خودسازی از طریق تزکیه قلبی استوار است. این رویکرد بر اهمیت بعد عاطفی و معنوی انسان در دستیابی به کمال تأکید دارد و سیستم تربیتی را به گونه ای طراحی می کند که از طریق آن، قلب انسان نورانی و هدایت یافته شود.
• نظریه ساختاری-عملکردی تزکیه-محور (مبتنی بر حاکمیت نفس متعالی یا مطمئنه-محور): این نظریه، اوج و غایت تربیت اسلامی را به تصویر می کشد. محوریت آن، فرآیند تزکیه نفس و رسیدن به مقام نفس مطمئنه است. در این ساختار، تمام ابعاد تربیتی (فطری، عقلی، قلبی) در جهت حاکمیت نفس متعالی و دستیابی به کمال نهایی انسان عمل می کنند. این نظریه به دنبال پرورش انسان هایی است که به آرامش درونی دست یافته، از تعلقات دنیوی رها شده و به رضایت الهی نائل آمده اند.

دکتر مرزوقی در پایان این بخش، به جمع بندی و مقایسه تطبیقی این نظریه ها می پردازد و انسجام و پیوستگی آن ها را در قالب یک پارادایم واحد تعلیم و تربیت اسلامی نشان می دهد. این نظریه ها با وجود تمایز در محوریت، همگی در خدمت یک هدف واحد هستند: تربیت انسان کامل از منظر اسلام.

کتاب «نظریه های ساختاری در پارادایم تعلیم و تربیت اسلامی» اثری پیشگام است که خلأ یک چهارچوب نظری جامع و نظام مند را در این حوزه پر می کند. این اثر نه تنها به تحلیل عمیق مبانی انسان شناختی می پردازد، بلکه با ارائه نظریه های ساختاری، راه را برای کاربرد عملی این مبانی در عرصه تعلیم و تربیت هموار می سازد.

نقاط قوت و نوآوری کتاب نظریه های ساختاری

کتاب دکتر رحمت الله مرزوقی فراتر از یک معرفی صرف از مفاهیم اسلامی، گام های بلندی در حوزه تعلیم و تربیت برداشته است. یکی از برجسته ترین نقاط قوت این اثر، ارائه رویکردی تئوریک و نظام مند در حوزه تعلیم و تربیت اسلامی است که پیش از این کمتر مورد توجه قرار گرفته بود. در حالی که بسیاری از پژوهش ها در این زمینه به صورت پراکنده و جزئی بودند، دکتر مرزوقی با نگاهی جامع، به دنبال ایجاد یک ساختار نظری منسجم برای فهم و تحلیل فرآیندهای تربیتی است.

جامعیت مباحث انسان شناختی و ارتباط عمیق و منطقی آن ها با دلالت های تربیتی، از دیگر نوآوری های مهم این کتاب است. نویسنده با کاوش در مفاهیم کلیدی انسان شناسی اسلامی نظیر روح، نفس، عقل، قلب و فطرت، نشان می دهد که چگونه هر یک از این ابعاد وجودی انسان، مبنایی برای رویکردهای تربیتی خاص خود را فراهم می آورند. این رویکرد تحلیلی، خواننده را به درکی عمیق از زیربنای انسانی تربیت اسلامی می رساند. علاوه بر این، تدوین نظریه های ساختاری بومی و مبتنی بر مبانی اسلامی، این کتاب را از آثار ترجمه ای و غربی متمایز می کند. دکتر مرزوقی با اتکا به متون اصیل اسلامی و اجتهاد در آن ها، چهارچوب های نظری جدیدی را پیشنهاد می کند که کاملاً با فرهنگ و آموزه های اسلامی همخوانی دارند.

این اثر همچنین چهارچوبی کاربردی برای برنامه ریزی و پژوهش در آموزش و پرورش اسلامی ارائه می دهد. نظریه های مطرح شده در کتاب، می توانند به عنوان راهنمایی برای طراحی سرفصل های درسی، روش های تدریس و ارزیابی در نظام آموزشی اسلامی مورد استفاده قرار گیرند. در نهایت، کتاب «نظریه های ساختاری در پارادایم تعلیم و تربیت اسلامی» با ارتقای سطح گفتمان علمی در این حوزه، به افزایش عمق و دقت پژوهش ها کمک کرده و راه را برای تولید دانش بومی و کاربردی در تعلیم و تربیت اسلامی هموار می سازد.

نوآوری دکتر مرزوقی در ارائه یک چهارچوب تئوریک منسجم برای تربیت اسلامی، این کتاب را به منبعی ارزشمند برای هر پژوهشگر و دست اندرکار این حوزه تبدیل کرده است.

نتیجه گیری: این کتاب برای چه کسانی ضروری است؟

کتاب «نظریه های ساختاری در پارادایم تعلیم و تربیت اسلامی» اثری است که راهی نو در درک مبانی تربیت اسلامی می گشاید و به معنای واقعی کلمه، یک مرجع فکری در این زمینه محسوب می شود. این کتاب، با ارائه تحلیلی عمیق از مفاهیم انسان شناختی اسلامی و تدوین نظریه های ساختاری مبتنی بر آن ها، نه تنها خلأ موجود در ادبیات نظری تعلیم و تربیت اسلامی را پر می کند، بلکه افق های جدیدی را برای پژوهش و عمل در این حوزه می گشاید.

این کتاب برای طیف وسیعی از مخاطبان ضروری است. دانشجویان رشته های علوم تربیتی، فلسفه تعلیم و تربیت، الهیات و معارف اسلامی در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا، می توانند با مطالعه این اثر، به درکی عمیق از مبانی و نظریه های تربیت اسلامی دست یابند و آن را به عنوان منبعی قابل اعتماد برای پایان نامه ها و پژوهش های خود به کار گیرند. پژوهشگران و اساتید در حوزه های مرتبط، می توانند از این کتاب برای تکمیل تحقیقات خود و آشنایی با رویکردهای نوین در تربیت اسلامی بهره ببرند. همچنین، مدیران و سیاست گذاران آموزشی که به دنبال تدوین برنامه های آموزشی و تربیتی مبتنی بر مبانی اسلامی هستند، در این کتاب چهارچوبی نظری و کاربردی خواهند یافت. معلمان و مربیان نیز با مطالعه این اثر، قادر خواهند بود دانش خود را در مبانی اسلامی تعلیم و تربیت تعمیق بخشند و نظریه های کاربردی آن را در عمل به کار گیرند. در نهایت، عموم علاقه مندان به مسائل تعلیم و تربیت اسلامی که به دنبال فهمی جامع و تحلیلی از این حوزه هستند، می توانند با مطالعه این کتاب، به درکی عمیق تر از پیچیدگی ها و غنای تربیت اسلامی دست یابند.

این خلاصه جامع، تلاشی برای ارائه نقشه راهی از محتوای این اثر ارزشمند بود. مطالعه نسخه کامل کتاب، به شما فرصت می دهد تا در عمق مباحث غوطه ور شوید و از تمام ظرایف فکری دکتر مرزوقی بهره مند گردید. این کتاب نه تنها یک منبع اطلاعاتی است، بلکه یک دعوت به تفکر عمیق و مشارکت در توسعه دانش تعلیم و تربیت اسلامی است.

منابع و مآخذ

• مرزوقی، رحمت الله. (۱۳۹۳). نظریه های ساختاری در پارادایم تعلیم و تربیت اسلامی. انتشارات آوای نور.