قانون 110 سکه مهریه چیست

قانون ۱۱۰ سکه مهریه یکی از مهم ترین تحولات حقوقی در زمینه خانواده در ایران است که به موجب آن، ضمانت اجرای کیفری (حبس) برای عدم پرداخت مهریه به حداکثر ۱۱۰ سکه طلا محدود شده است. این قانون با هدف کاهش زندانیان مهریه و تسهیل فرآیند وصول و پرداخت مهریه، ابعاد جدیدی به حقوق و تکالیف زوجین بخشیده است. آشنایی با جزئیات این ماده قانونی برای هر فردی که در آستانه ازدواج قرار دارد یا با اختلافات خانوادگی مواجه است، امری ضروری به شمار می رود.

مهریه، این سنت دیرینه و بنیان گذار پیوند مقدس ازدواج، همواره جایگاهی ویژه در فرهنگ و حقوق ایران داشته است. از دیرباز، مهریه نه تنها به عنوان نشانه ای از صداقت و علاقه مرد به زن تلقی می شده، بلکه به مثابه پشتوانه ای مالی برای زن در طول زندگی مشترک و پس از آن، اهمیت فراوانی داشته است. این مال معین که در هنگام عقد نکاح بر ذمه مرد قرار می گیرد، در فقه اسلامی و قانون مدنی ایران به رسمیت شناخته شده و در صورت مطالبه زن، مرد مکلف به پرداخت آن است.

با گذشت زمان و تغییرات اجتماعی، پرونده های مربوط به مهریه به یکی از پرشمارترین دعاوی در محاکم خانواده تبدیل شدند. افزایش آمار زندانیان مهریه، ضرورت بازنگری در نحوه اجرای این حق را بیش از پیش نمایان کرد. از این رو، قانون گذار با هدف ایجاد تعادل و کاهش معضلات اجتماعی ناشی از حبس مردان، اقدام به تصویب ماده 22 قانون حمایت خانواده در سال 1391 کرد که به قانون 110 سکه مهریه شهرت یافت. این تحول قانونی، اگرچه مهریه را کاهش نداده، اما تأثیرات عمیقی بر ضمانت اجرای آن گذاشته است.

در ادامه این مقاله، به بررسی جامع و دقیق ابعاد مختلف قانون 110 سکه مهریه می پردازیم. از تبیین ماده 22 قانون حمایت خانواده گرفته تا شرایط مطالبه و ضمانت اجرای مهریه تا این سقف، وضعیت مهریه بالای 110 سکه و نحوه اثبات توانایی مالی زوج، همه و همه را با جزئیات مورد بحث قرار خواهیم داد. هدف این است که به خواننده درک عمیق و کاربردی از این قانون پیچیده ارائه شود، تا بتواند با آگاهی کامل گام های حقوقی خود را بردارد و حقوق خود را در هر موقعیتی به بهترین شکل ممکن پیگیری کند.

قانون 110 سکه مهریه چیست؟ (تبیین دقیق ماده 22 قانون حمایت خانواده)

قانون 110 سکه مهریه، که اغلب به عنوان سقف مهریه در قانون جدید شناخته می شود، در واقع به ماده 22 قانون حمایت خانواده مصوب 1391 اشاره دارد. این قانون نه تنها سقف مهریه را تعیین نکرده، بلکه بر نحوه اجرای آن تأکید دارد و ضمانت اجرای کیفری را محدود می سازد. درک دقیق این ماده برای هر زوجی که قصد مطالبه یا پرداخت مهریه را دارد، حیاتی است.

متن کامل و تفسیر ماده 22 قانون حمایت خانواده مصوب 1391

ماده 22 قانون حمایت خانواده بیان می دارد: «هرگاه مهریه در زمان وقوع عقد تا یکصد و ده سکه تمام بهار آزادی یا معادل آن باشد، وصول آن مشمول مقررات ماده 2 قانون اجرای محکومیت های مالی است. چنانچه مهریه بیشتر از این میزان باشد، در خصوص مازاد، فقط ملائت زوج ملاک پرداخت است.» این ماده به وضوح نشان می دهد که دو مرحله متفاوت برای اجرای مهریه وجود دارد: تا 110 سکه و مازاد بر آن. برای مهریه تا 110 سکه، فرض بر این است که مرد توانایی پرداخت دارد و زن می تواند از طریق قانونی اقدام به مطالبه و حتی حبس زوج در صورت عدم پرداخت کند. اما برای مهریه مازاد بر 110 سکه، بار اثبات توانایی مالی زوج (ملائت) بر عهده زوجه است.

شرح مفهوم ضمانت اجرای کیفری و محدودیت آن تا 110 سکه

«ضمانت اجرای کیفری» به معنای امکان حبس و جلب مرد در صورت عدم پرداخت مهریه است. پیش از این قانون، عدم پرداخت هر میزان مهریه می توانست به حبس مرد منجر شود که خود معضلات بسیاری را در جامعه ایجاد کرده بود. با تصویب ماده 22، قانون گذار این ضمانت اجرا را به 110 سکه طلا محدود کرد. این بدان معناست که اگر مهریه زن 110 سکه یا کمتر باشد و مرد از پرداخت آن امتناع کند، زن می تواند با طی مراحل قانونی، حکم جلب مرد را دریافت و او را تا زمان پرداخت یا اثبات اعسار، به حبس محکوم کند. اما برای مهریه بیش از 110 سکه، دیگر امکان صدور حکم جلب و حبس وجود ندارد، مگر اینکه زن بتواند توانایی مالی مرد را برای پرداخت آن قسمت اثبات کند. این تغییر، تأکید قانون گذار بر کاهش حبس های مربوط به مهریه را نشان می دهد.

نحوه محاسبه معادل 110 سکه در صورت تعیین مهریه به صورت غیر سکه

گاه مهریه به جای سکه طلا، به صورت دیگری مانند ارز خارجی، املاک، یا سایر اموال منقول و غیرمنقول تعیین می شود. در چنین مواردی، برای اعمال قانون 110 سکه، باید معادل ریالی یا ارزی آن به سکه طلا محاسبه شود. دادگاه با توجه به قیمت روز سکه در زمان مطالبه، ارزش مهریه را به معادل 110 سکه طلا برآورد می کند. این محاسبه برای تعیین سقف ضمانت اجرای کیفری اهمیت دارد. به عنوان مثال، اگر مهریه 1000 دلار تعیین شده باشد، دادگاه معادل ریالی 1000 دلار را با قیمت روز سکه مقایسه کرده و مشخص می کند که آیا این میزان کمتر یا بیشتر از ارزش 110 سکه است.

آیا این قانون مهریه را کاهش می دهد یا فقط بر نحوه اجرای آن تأثیر دارد؟

یکی از سوءتفاهم های رایج در مورد قانون 110 سکه مهریه این است که تصور می شود این قانون، سقف مهریه را به 110 سکه کاهش داده است. اما این تصور نادرست است. قانون 110 سکه مهریه، میزان مهریه را کاهش نمی دهد و زوجین همچنان می توانند هر میزان مهریه ای را که توافق دارند در عقدنامه ذکر کنند. این قانون تنها بر نحوه اجرای مهریه و ضمانت اجرای کیفری آن تأثیر می گذارد. به عبارت دیگر، زن همچنان صاحب کل مهریه توافق شده است، اما برای وصول بخش مازاد بر 110 سکه، باید مسیر حقوقی متفاوتی را طی کند و اثبات ملائت مرد را بر عهده بگیرد.

تاریخچه و دلایل وضع این قانون

وضع قانون 110 سکه مهریه ریشه در معضلات اجتماعی و قضایی فراوانی داشت. پیش از این، تعداد زیادی از مردان به دلیل عدم توانایی در پرداخت مهریه، روانه زندان می شدند که این امر پیامدهای منفی بسیاری برای خانواده ها و جامعه به همراه داشت. از دست دادن نان آور خانواده، از هم گسیختگی شیرازه زندگی، و افزایش فشارهای روانی و مالی، از جمله این پیامدها بودند. قانون گذار با توجه به این واقعیت ها و همچنین توصیه های فقهی در خصوص تسهیل پرداخت مهریه و پرهیز از حبس های طولانی مدت، به سمت اصلاح قوانین گام برداشت. هدف اصلی، کاهش آمار زندانیان مهریه، حفظ کیان خانواده تا حد امکان و ایجاد یک چارچوب قانونی واقع بینانه تر برای اجرای مهریه بود. این اقدام به نوعی تلاش برای ایجاد توازن بین حق زن برای دریافت مهریه و توانایی مرد برای پرداخت آن به شمار می رود.

شرایط مطالبه و ضمانت اجرای مهریه تا 110 سکه

برای بسیاری از افراد، مطالبه مهریه فرآیندی پیچیده و پر از ابهام است، به خصوص زمانی که صحبت از قانون 110 سکه مهریه به میان می آید. اطلاع از مراحل و شرایط قانونی، می تواند به زن کمک کند تا با آگاهی کامل به حقوق خود دست یابد و از سرگردانی در راهروهای دادگستری جلوگیری کند.

حق حبس و حکم جلب: توضیح کامل شرایط صدور حکم جلب برای عدم پرداخت مهریه تا 110 سکه

یکی از مهم ترین ابزارهایی که قانون برای زن جهت مطالبه مهریه تا سقف 110 سکه فراهم کرده، حق حبس و امکان صدور حکم جلب است. «حق حبس» به این معناست که اگر زن قبل از تمکین خاص (برقراری رابطه زناشویی) مهریه خود را مطالبه کند و مهریه او عندالمطالبه باشد، می تواند تا زمان دریافت تمام مهریه یا بخشی که دادگاه تعیین می کند، از تمکین خودداری کند. این حق، ابزار قدرتمندی برای زن در ابتدای زندگی مشترک است. در صورتی که مرد از پرداخت مهریه تا 110 سکه امتناع ورزد و دادخواست اعسار نیز ارائه ندهد یا اعسار او رد شود، زن می تواند با مراجعه به دادگاه، حکم جلب او را دریافت کند. این حکم، مرد را مجبور به پرداخت یا اثبات ناتوانی مالی (اعسار) می کند. اینجاست که نقش قانون 110 سکه مهریه پررنگ می شود؛ زیرا این ضمانت اجرا فقط تا این سقف اعمال می شود.

روند قانونی مطالبه: مراحل گام به گام مطالبه مهریه تا 110 سکه از طریق اداره ثبت و دادگاه خانواده

مطالبه مهریه معمولاً از دو طریق صورت می گیرد: اداره ثبت اسناد و املاک یا دادگاه خانواده. بسیاری توصیه می کنند که ابتدا از طریق اداره ثبت اقدام شود. این روند شامل مراحل زیر است:

1. مراجعه به دفترخانه ثبت ازدواج: ابتدا زن باید به دفترخانه ثبت ازدواج خود مراجعه کرده و تقاضای صدور اجرائیه مهریه کند.
2. ارسال اجرائیه به مرد: دفترخانه اجرائیه را به مرد ابلاغ می کند و به او فرصت می دهد تا ظرف 10 روز مهریه را پرداخت کند.
3. توقیف اموال از طریق ثبت: اگر مرد پرداخت نکرد، زن می تواند اموال شناسایی شده مرد را از طریق اداره ثبت توقیف کند. این اموال شامل حقوق، حساب بانکی، خودرو، ملک و… می شود.
4. ارجاع به دادگاه: اگر از طریق ثبت امکان وصول مهریه فراهم نشد (مثلاً مالی از مرد شناسایی نشد)، زن می تواند با گواهی عدم امکان وصول از ثبت، به دادگاه خانواده مراجعه و دادخواست مطالبه مهریه تقدیم کند.
5. تشکیل پرونده در دادگاه: در دادگاه، پرونده بررسی می شود و قاضی پس از بررسی مدارک و شنیدن دفاعیات طرفین، حکم مقتضی را صادر می کند. در این مرحله نیز اگر مرد مالی برای پرداخت نداشته باشد، زن می تواند تقاضای حکم جلب را در محدوده 110 سکه داشته باشد.

نقش دادخواست اعسار: تشریح فرآیند درخواست اعسار از سوی زوج، شرایط پذیرش آن و نقش آن در تعیین اقساط یا عدم حبس

اگر مرد توانایی مالی برای پرداخت یکجای مهریه را ندارد، می تواند دادخواست «اعسار از پرداخت مهریه» به دادگاه ارائه دهد. اعسار به معنای ناتوانی مالی فرد در پرداخت دیون است. فرآیند آن به شرح زیر است:

1. تقدیم دادخواست اعسار: مرد باید ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ اجرائیه یا حکم قطعی مهریه، دادخواست اعسار خود را به دادگاه ارائه دهد.
2. لیست اموال و شهود: همراه دادخواست، مرد باید لیست کامل اموال و دارایی های خود و دو شاهد که از وضعیت مالی او آگاه هستند، ارائه کند.
3. بررسی دادخواست: دادگاه وضعیت مالی مرد را بررسی می کند. اگر اعسار ثابت شود، دادگاه حکم به تقسیط مهریه می دهد و مبلغی را به عنوان پیش پرداخت و مابقی را در اقساط بلندمدت تعیین می کند.
4. تأثیر بر حبس: پذیرش دادخواست اعسار، منجر به رفع حبس مرد (در صورت جلب شدن) یا جلوگیری از صدور حکم جلب می شود.

اگر مرد اقساط تعیین شده را پرداخت نکند، مجدداً امکان جلب و حبس او تا زمان پرداخت اقساط معوقه وجود دارد.

مشمولیت ماده 2 قانون اجرای محکومیت های مالی: توضیح این ماده و ارتباط آن با حبس زوج

ماده 2 قانون اجرای محکومیت های مالی، هسته اصلی ضمانت اجرای کیفری در خصوص مهریه تا 110 سکه است. این ماده بیان می کند: «چنانچه محکوم علیه (زوج) با وجود ابلاغ اجراییه و انقضای مهلت مقرر و عدم اثبات اعسار، از پرداخت محکوم به (مهریه) امتناع ورزد، به تقاضای محکوم له (زوجه)، دادگاه می تواند دستور حبس وی را صادر کند.» این ماده به طور مستقیم ارتباط بین عدم پرداخت مهریه، عدم اثبات اعسار و حبس را برقرار می سازد. قانون 110 سکه مهریه، دایره شمول این ماده را به مهریه های تا 110 سکه محدود کرده و تأکید می کند که فقط برای این میزان از مهریه است که می توان از ابزار حبس استفاده کرد.

پیامدهای عدم پرداخت اقساط: امکان جلب مجدد در صورت عدم پرداخت اقساط مصوب دادگاه

زمانی که دادگاه با دادخواست اعسار مرد موافقت کرده و پرداخت مهریه را به صورت اقساطی تعیین می کند، این اقساط حکم یک تعهد قانونی را دارند. اگر مرد از پرداخت هر یک از اقساط مهریه خودداری کند، زن می تواند مجدداً به دادگاه مراجعه کرده و درخواست «جلب» همسرش را به دلیل عدم ایفای تعهدات مالی خود مطرح کند. در این صورت، حکم جلب صادر شده و مرد می تواند تا زمان پرداخت اقساط معوقه و یا جلب رضایت زوجه، در حبس بماند. این موضوع نشان می دهد که حتی با تقسیط مهریه، مسئولیت پرداخت از دوش مرد برداشته نمی شود و همچنان از ضمانت اجرای قانونی برخوردار است.

وضعیت حقوقی مهریه بالای 110 سکه: اثبات ملائت (توانایی مالی) زوج

یکی از تفاوت های اساسی پس از تصویب قانون 110 سکه مهریه، به وضعیت حقوقی مهریه مازاد بر این میزان بازمی گردد. در این بخش، بار اثبات از دوش زوج برداشته شده و بر عهده زوجه قرار می گیرد. این تغییر، فرآیند مطالبه مهریه مازاد را پیچیده تر می کند.

عدم ضمانت اجرای کیفری: چرا برای مهریه مازاد بر 110 سکه، حکم جلب و حبس صادر نمی شود؟

همانطور که پیشتر گفته شد، قانون گذار با هدف کاهش آمار زندانیان و ساماندهی پرونده های مهریه، ضمانت اجرای کیفری (حبس و جلب) را به 110 سکه محدود کرده است. این بدان معناست که برای مهریه مازاد بر 110 سکه، دیگر نمی توان مرد را به دلیل عدم پرداخت مهریه به زندان انداخت. فلسفه این رویکرد این است که برای بخش زیادی از مهریه ها که اغلب توافقی و با ارقام بالایی تعیین می شوند، فرض بر این نیست که مرد لزوماً توانایی پرداخت نقدی را دارد، و از سوی دیگر، هدف کاهش حبس های مالی بوده است. بنابراین، اگر مهریه زنی مثلاً 500 سکه باشد، او فقط برای 110 سکه اول می تواند درخواست جلب کند و برای 390 سکه باقیمانده، باید مسیر حقوقی دیگری را طی نماید.

بار اثبات بر دوش زوجه: توضیح اینکه مسئولیت اثبات توانایی مالی (ملائت) زوج برای پرداخت مازاد بر 110 سکه بر عهده زوجه است

در مورد مهریه تا 110 سکه، قانون فرض را بر ملائت (توانایی مالی) مرد می گذارد و این مرد است که باید اعسار (ناتوانی مالی) خود را ثابت کند. اما برای مهریه مازاد بر 110 سکه، این وضعیت کاملاً برعکس می شود. بار اثبات «ملائت زوج» یعنی توانایی مالی مرد برای پرداخت این میزان مهریه، بر عهده زوجه است. این بدان معناست که زن باید مدارک و شواهد کافی به دادگاه ارائه دهد تا ثابت کند همسرش دارایی ها یا منابع درآمدی مشخصی دارد که از عهده پرداخت مهریه مازاد برمی آید. این یکی از چالش برانگیزترین بخش های مطالبه مهریه است و اغلب نیاز به تحقیقات و پیگیری های حقوقی دقیق دارد.

مصادیق ملائت: چه اموالی یا منابع درآمدی می تواند نشان دهنده توانایی مالی زوج باشد؟

اثبات ملائت زوج مستلزم معرفی اموال و دارایی هایی است که نشان دهد مرد توانایی پرداخت مهریه مازاد بر 110 سکه را دارد. این اموال می تواند شامل موارد متنوعی باشد:

• اموال منقول: خودروهای گران قیمت، طلا و جواهرات، سپرده های بانکی، سهام بورس و اوراق بهادار.
• اموال غیرمنقول: املاک مسکونی، تجاری، اداری یا زمین.
• حقوق و مزایا: حقوق ماهیانه بالا در صورت اشتغال به کار، پاداش های شغلی، بازنشستگی.
• درآمد حاصل از مشاغل آزاد: درآمد ناشی از کسب وکار شخصی یا حرفه.
• سایر منابع درآمدی: اجاره بهای املاک، سود حاصل از سرمایه گذاری ها و…

اهمیت دارد که این اموال قابل استعلام و اثبات باشند.

نحوه اثبات ملائت: مدارک و شواهدی که زوجه می تواند برای اثبات ملائت زوج ارائه دهد

برای اثبات ملائت زوج، زوجه می تواند از طریق مختلفی اقدام به جمع آوری و ارائه مدارک به دادگاه کند:

• استعلامات بانکی: درخواست از دادگاه برای استعلام حساب های بانکی زوج جهت شناسایی موجودی و تراکنش های مالی.
• استعلام از اداره ثبت اسناد و املاک: برای شناسایی املاک و مستغلات به نام زوج.
• استعلام از اداره دارایی: برای شناسایی سهام، شرکت ها یا درآمد ثبت شده زوج.
• استعلام از پلیس راهور: برای شناسایی خودروها و وسایل نقلیه به نام زوج.
• شهادت شهود: ارائه شهود مطلع که از وضعیت مالی و دارایی های زوج آگاهی دارند.
• مدارک مربوط به شغل و درآمد: ارائه فیش حقوقی، قراردادهای کاری، جواز کسب یا هر مدرکی که میزان درآمد زوج را نشان دهد.

این فرآیند معمولاً زمان بر است و نیاز به پیگیری دقیق دارد.

توقیف اموال: توضیح فرآیند توقیف اموال زوج برای وصول مهریه مازاد بر 110 سکه در صورت اثبات ملائت

در صورتی که زوجه موفق به اثبات ملائت زوج برای پرداخت مهریه مازاد بر 110 سکه شود، دادگاه حکم به پرداخت این میزان از مهریه را صادر می کند. پس از صدور حکم قطعی، زن می تواند از طریق دادگاه درخواست «توقیف اموال» زوج را برای وصول مهریه مازاد مطرح کند. این توقیف می تواند شامل اموالی باشد که زوجه در مرحله اثبات ملائت شناسایی و به دادگاه معرفی کرده است. پس از توقیف، این اموال (در صورت عدم پرداخت از سوی زوج) به مزایده گذاشته شده و از محل فروش آن ها، مهریه زوجه پرداخت می شود. این فرآیند، اگرچه زمان بر و پیچیده است، اما تنها راه قانونی برای وصول مهریه مازاد بر 110 سکه است.

فرآیند کلی مطالبه مهریه: از ثبت تا اجرا

مطالبه مهریه، چه تا 110 سکه و چه بیشتر، مراحل قانونی مشخصی دارد که هر زنی برای رسیدن به حقوق خود باید آن ها را طی کند. آشنایی با این مراحل، به او کمک می کند تا با دیدی باز و قدم هایی مطمئن، این مسیر را طی کند.

مرحله اول: مراجعه به اداره ثبت اسناد و املاک

یکی از راه های اولیه و توصیه شده برای مطالبه مهریه، مراجعه به اداره ثبت اسناد و املاک است. این مسیر اغلب سریع تر و کم هزینه تر از مسیر قضایی است، به خصوص اگر مرد دارای اموال قابل شناسایی و توقیف باشد.

• شرایط و مزایای مطالبه مهریه از طریق اداره ثبت: این روش به دلیل ماهیت اجرایی سند ازدواج که یک سند رسمی و لازم الاجراست، امکان پذیر است. مزیت اصلی آن سرعت عمل بیشتر و عدم نیاز به تشکیل پرونده قضایی اولیه است. اگر زن اطلاعات دقیقی از اموال همسرش مانند حساب های بانکی، پلاک خودرو، یا اسناد ملکی داشته باشد، می تواند از طریق ثبت اقدام به توقیف آن ها کند.
• نحوه صدور اجراییه و توقیف اموال از طریق ثبت: زن باید با سند ازدواج خود به دفترخانه محل ثبت عقد مراجعه و درخواست صدور اجراییه کند. دفترخانه اجراییه را صادر و به اداره اجرای ثبت ارسال می کند. اداره ثبت پس از ابلاغ اجراییه به مرد، در صورت عدم پرداخت مهریه، می تواند به درخواست زن، دستور توقیف اموال معرفی شده مرد را صادر کند.
• زمان بندی و محدودیت ها: معمولاً پس از 10 روز از ابلاغ اجراییه، امکان توقیف اموال وجود دارد. اگر اداره ثبت در شناسایی اموال موفق نبود یا پس از شش ماه از درخواست، نتیجه ای حاصل نشد، گواهی عدم امکان وصول صادر می کند که زن با آن می تواند به دادگاه مراجعه کند.

مرحله دوم: مراجعه به دادگاه خانواده

در صورتی که مطالبه مهریه از طریق اداره ثبت به نتیجه نرسید یا زن از ابتدا تمایل به مراجعه به دادگاه داشت، باید مسیر قضایی را در پیش بگیرد.

• شرایط رجوع به دادگاه در صورت عدم موفقیت ثبت یا انتخاب از ابتدا: اگر اداره ثبت نتواند مهریه را وصول کند یا اگر زن از ابتدا تمایل به مطالبه مهریه از طریق دادگاه داشته باشد، باید به دادگاه خانواده محل اقامت مرد مراجعه کند. این مرحله به خصوص برای مطالبه مهریه مازاد بر 110 سکه، ضروری است، زیرا نیاز به اثبات ملائت زوج در دادگاه وجود دارد.
• روند طرح دعوای مهریه، رسیدگی دادگاه و صدور حکم: زن باید دادخواست مطالبه مهریه را به دادگاه تقدیم کند و هزینه های دادرسی را بپردازد. دادگاه جلسه ای برای رسیدگی به دعوا تعیین می کند و طرفین را برای ارائه دفاعیات دعوت می کند. پس از بررسی مدارک، شهادت شهود (در صورت لزوم)، و دفاعیات زوجین، دادگاه حکم مقتضی را صادر می کند. در صورت عدم پرداخت، زن می تواند درخواست اجرای حکم را داشته باشد و در محدوده 110 سکه، درخواست حکم جلب و برای مازاد، درخواست توقیف اموال را مطرح کند.
• نقش وکیل در هر دو مرحله: حضور وکیل متخصص در امور خانواده در هر دو مرحله (ثبت و دادگاه) می تواند بسیار تأثیرگذار باشد. وکیل با آگاهی کامل از قوانین و رویه های اداری و قضایی، می تواند به زن در جمع آوری مدارک، تنظیم لوایح، پیگیری استعلامات و ارائه دفاعیات حقوقی کمک کند و احتمال موفقیت در پرونده را به میزان قابل توجهی افزایش دهد.

در پرونده های مهریه، آگاهی دقیق از حقوق و تکالیف قانونی، نقش تعیین کننده ای در حفظ منافع زوجین دارد. هر تصمیم عجولانه ای می تواند پیامدهای جبران ناپذیری به همراه داشته باشد.

تمایزات مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه در پرتو قانون 110 سکه

نوع مهریه، چه عندالمطالبه باشد و چه عندالاستطاعه، تأثیرات مستقیمی بر نحوه مطالبه و ضمانت اجرای آن دارد. قانون 110 سکه مهریه نیز در این میان، هر یک از این دو نوع را به شکلی متفاوت متأثر می سازد.

مهریه عندالمطالبه: بازتعریف و چگونگی تأثیر قانون 110 سکه بر آن

«مهریه عندالمطالبه» به این معناست که زن هر زمان که بخواهد، می تواند تمام یا قسمتی از مهریه خود را از مرد مطالبه کند و مرد مکلف به پرداخت آن است، بدون اینکه نیازی به اثبات توانایی مالی او باشد. این رایج ترین نوع مهریه در عقدنامه های ایرانی است. با تصویب قانون 110 سکه مهریه، نحوه اجرای این نوع مهریه به شرح زیر تغییر کرد:

برای مهریه عندالمطالبه تا سقف 110 سکه: زن می تواند به محض مطالبه، از ضمانت اجرای کیفری (حبس و جلب) برای وصول مهریه اش استفاده کند، مگر اینکه مرد اعسار خود را ثابت کرده و دادگاه حکم تقسیط صادر کند. در این بخش، قانون 110 سکه به طور کامل اعمال می شود و فرض بر این است که مرد توانایی پرداخت دارد.

برای مهریه عندالمطالبه مازاد بر 110 سکه: برای این بخش از مهریه، زن دیگر نمی تواند از ضمانت اجرای کیفری (حبس) استفاده کند. در این مرحله، بار اثبات ملائت (توانایی مالی) مرد بر عهده خود زن است. اگر زن بتواند توانایی مالی مرد را ثابت کند، می تواند مهریه مازاد را از طریق توقیف اموال و مزایده وصول کند.

مهریه عندالاستطاعه: بازتعریف و چگونگی تأثیر قانون 110 سکه بر آن

«مهریه عندالاستطاعه» به معنای آن است که زن تنها زمانی می تواند مهریه خود را مطالبه کند که مرد توانایی مالی برای پرداخت آن را داشته باشد. در این نوع مهریه، از همان ابتدا بار اثبات توانایی مالی مرد بر عهده زن است. تفاوت عمده آن با عندالمطالبه این است که در مهریه عندالاستطاعه، حتی برای یک سکه نیز، زن باید توانایی مالی مرد را ثابت کند. تأثیر قانون 110 سکه مهریه بر این نوع مهریه به شرح زیر است:

در مهریه عندالاستطاعه، قانون 110 سکه مهریه عملاً تغییر چشمگیری ایجاد نمی کند، زیرا اصل مطالبه این نوع مهریه از ابتدا منوط به اثبات استطاعت مالی زوج توسط زوجه است. به عبارت دیگر، چه مهریه یک سکه باشد و چه هزار سکه، زن باید ابتدا ثابت کند که مرد توانایی پرداخت دارد. بنابراین، دیگر نیازی به بحث تفکیک مهریه تا 110 سکه و مازاد بر آن برای اعمال ضمانت اجرای کیفری نیست؛ چرا که در هیچ صورتی (حتی تا 110 سکه) ضمانت اجرای کیفری و حبس برای مهریه عندالاستطاعه وجود ندارد. صرفاً با اثبات ملائت مرد، زن می تواند از طریق توقیف اموال، مهریه خود را وصول کند.

تفاوت های عملی این دو نوع مهریه در فرآیند مطالبه

تفاوت های عملی بین مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه در پرتو قانون 110 سکه مهریه، بسیار مهم و تعیین کننده است:

ویژگی	مهریه عندالمطالبه	مهریه عندالاستطاعه
زمان مطالبه	هر زمان به محض عقد نکاح	فقط در صورت اثبات توانایی مالی مرد
بار اثبات توانایی مالی مرد	تا 110 سکه: بر عهده مرد (برای اعسار) مازاد بر 110 سکه: بر عهده زن (برای ملائت)	از ابتدا و برای تمام مهریه: بر عهده زن
ضمانت اجرای کیفری (حبس)	فقط برای 110 سکه اول (در صورت عدم اعسار مرد)	به هیچ وجه وجود ندارد
توقیف اموال	برای کل مهریه (با رعایت مستثنیات دین)، پس از حکم دادگاه یا اجراییه ثبت	برای کل مهریه (با رعایت مستثنیات دین)، پس از اثبات ملائت و حکم دادگاه
پیچیدگی فرآیند	نسبتاً ساده تر برای 110 سکه اول؛ پیچیده تر برای مازاد	پیچیده تر از ابتدا، به دلیل نیاز به اثبات ملائت

انتخاب نوع مهریه در زمان عقد، پیامدهای حقوقی و عملی فراوانی دارد که زوجین باید با آگاهی کامل از آن ها، تصمیم گیری کنند.

نتیجه گیری

قانون 110 سکه مهریه، با تمام پیچیدگی ها و جزئیات خود، نشان دهنده تلاشی است برای ایجاد تعادل در نظام حقوقی خانواده و کاهش معضلات اجتماعی ناشی از دعاوی مهریه. این قانون، اگرچه سقف مهریه را محدود نکرده، اما با ایجاد دو مسیر اجرایی متفاوت برای مهریه تا 110 سکه و مازاد بر آن، نحوه مطالبه و ضمانت اجرای این حق را به کلی متحول ساخته است. درک این تمایزات، به ویژه در مورد ضمانت اجرای کیفری (حبس) و بار اثبات توانایی مالی زوج (ملائت)، برای زوجین و همه افرادی که به نوعی با این موضوع درگیر هستند، حیاتی است.

از یک سو، برای زنانی که مهریه عندالمطالبه دارند، این قانون راه را برای وصول 110 سکه اول از طریق ضمانت اجرای کیفری هموار می سازد، مگر اینکه مرد بتواند اعسار خود را ثابت کند. از سوی دیگر، برای مهریه مازاد بر 110 سکه و همچنین برای تمام مهریه عندالاستطاعه، زن باید خود به دنبال اثبات توانایی مالی مرد باشد که این فرآیندی زمان بر و نیازمند پیگیری دقیق حقوقی است.

پرونده های مهریه اغلب با پیچیدگی های احساسی، مالی و حقوقی فراوانی همراه هستند. نادیده گرفتن حتی کوچکترین جزئیات قانونی می تواند به تضییع حقوق یکی از طرفین منجر شود. بنابراین، توصیه می شود هر فردی که در آستانه ازدواج قرار دارد یا با اختلافات خانوادگی روبه روست و قصد مطالبه یا پرداخت مهریه را دارد، حتماً از مشاوره حقوقی تخصصی بهره مند شود. وکلای متخصص در امور خانواده می توانند با ارائه راهنمایی های دقیق و کاربردی، مسیر قانونی را روشن کرده و به شما در اتخاذ بهترین تصمیمات برای حفظ حقوق و منافع تان یاری رسانند.

برای دریافت مشاوره حقوقی تخصصی و گام نهادن در این مسیر با اطمینان کامل، با کارشناسان حقوقی ما تماس بگیرید. ما آماده ایم تا در تمامی مراحل، از مشاوره اولیه تا پیگیری پرونده، همراه شما باشیم.