نمونه دادخواست اثبات اقاله شفاهی

اقاله شفاهی، توافقی است که طرفین یک قرارداد به صورت کلامی بر انحلال آن معامله می کنند. برای اثبات اقاله شفاهی در برابر انکاری که از سوی طرف مقابل صورت می گیرد، تنظیم یک دادخواست مستدل و ارائه ادله کافی در مراجع قضایی ضروری است. این روند حقوقی، به ظاهر دشوار می آید، اما با آگاهی و راهنمایی صحیح، می توان آن را با موفقیت طی کرد. در دنیای معاملات، گاه پیش می آید که پس از یک توافق اولیه برای انجام معامله ای، طرفین به دلایل مختلفی تصمیم به برهم زدن آن می گیرند. این برهم زدن قرارداد، که در اصطلاح حقوقی اقاله نامیده می شود، می تواند به صورت شفاهی انجام پذیرد. اما مشکل از آنجا آغاز می شود که یکی از طرفین، زیر قول شفاهی خود بزند و منکر وقوع اقاله شود. در چنین شرایطی، راهی جز پناه بردن به عدلیه و اثبات این توافق کلامی، باقی نمی ماند. این راهنما، مسیری روشن را برای کسانی که در این چالش قرار گرفته اند، ترسیم می کند.

اقاله شفاهی در ترازوی قانون: درک ماهیت و اعتبار

پیش از هر اقدامی در مسیر اثبات اقاله شفاهی، لازم است درک عمیقی از ماهیت این مفهوم حقوقی و جایگاه آن در نظام قانونی کشور به دست آوریم. اقاله، که گاهی از آن با عنوان تفاسخ نیز یاد می شود، یکی از طرق انحلال قراردادهاست که بر پایه توافق و رضایت متقابل طرفین استوار است.

تعریف اقاله در قانون مدنی

قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، به وضوح به مفهوم اقاله پرداخته است. ماده ۲۸۳ قانون مدنی به صراحت بیان می دارد: «بعد از معامله، طرفین می توانند به تراضی آن را اقاله و تفاسخ کنند.» این ماده، اساس قانونی اقاله را بنا می نهد و نشان می دهد که اراده مشترک طرفین، قدرتی برای برهم زدن یک قرارداد صحیح و لازم دارد. اقاله، خود یک نوع قرارداد است؛ قراردادی که هدفش انحلال و زایل کردن آثار یک قرارداد دیگر است.

اعتبار اقاله شفاهی و چالش های آن

یکی از مهم ترین نکات در زمینه اقاله، نحوه ابراز آن است. آیا اقاله حتماً باید کتبی باشد؟ ماده ۲۸۴ قانون مدنی در پاسخ به این پرسش راهگشاست: «اقاله به هر لفظ یا فعلی واقع می شود که دلالت بر به هم زدن معامله کند.» این ماده، دست قانونگذار را باز گذاشته تا اقاله تنها به یک قالب خاص محدود نشود و حتی با یک توافق شفاهی یا رفتاری که نشان دهنده رضایت به برهم زدن معامله باشد، محقق شود. اما دقیقاً همین آزادی در شکل گیری اقاله شفاهی است که می تواند در عمل چالش برانگیز شود. وقتی هیچ سند مکتوبی وجود ندارد که گواه توافق طرفین باشد، و یکی از طرفین نیز منکر این توافق می شود، بار اثبات اقاله بر دوش مدعی آن سنگینی می کند.

تفاوت اقاله با فسخ و انفساخ

برای درک بهتر اقاله، تمایز آن با دو مفهوم مشابه دیگر در انحلال قراردادها، یعنی فسخ و انفساخ، ضروری است:

• فسخ: حق یک جانبه برهم زدن قرارداد است که ممکن است به موجب قانون (مانند خیارات) یا به موجب شرط ضمن عقد به یکی از طرفین یا شخص ثالث داده شده باشد. در فسخ، تنها اراده یک طرف برای پایان دادن به قرارداد کافی است.
• انفساخ: انحلال قهری و خود به خودی قرارداد است که به اراده هیچ یک از طرفین بستگی ندارد و به موجب قانون یا تحقق شرطی خاص در قرارداد (مانند تلف مبیع قبل از قبض) صورت می گیرد.
• اقاله: در مقابل، نیازمند توافق و تراضی هر دو طرف قرارداد است. این ویژگی، اقاله را از فسخ و انفساخ متمایز می سازد و بر همین اساس، اثبات آن نیز نیازمند ارائه شواهدی مبنی بر این توافق دوطرفه است.

عقود قابل اقاله و شرایط صحت آن

اقاله مختص عقود لازم است. عقود لازم به قراردادهایی گفته می شود که هیچ یک از طرفین، حق برهم زدن آن را جز در موارد قانونی (مانند وجود خیارات) ندارند. عقود جایز (مانند وکالت یا عاریه) به دلیل اینکه با اراده یک طرف قابل فسخ هستند، نیازی به اقاله ندارند، مگر اینکه حق فسخ در آن ها ساقط شده باشد. شرایط صحت اقاله، همانند سایر قراردادها، شامل موارد زیر است:

• قصد و رضا: طرفین باید با قصد و اراده کامل و بدون اکراه و اجبار، بر اقاله توافق کنند.
• اهلیت طرفین: طرفین باید عاقل، بالغ و رشید باشند و ممنوع المعامله نباشند.
• موضوع معین و مشروع: اقاله باید بر سر یک موضوع مشخص و مشروع باشد.

قواعد خاص اقاله: عدم امکان فسخ یا اقاله مجدد اقاله

یکی از نکات مهم در مورد اقاله این است که خود اقاله، به عنوان یک قرارداد برهم زننده، دیگر قابل فسخ یا اقاله مجدد نیست. به محض اینکه اقاله واقع شود، قرارداد اصلی منحل شده و دیگر آثار حقوقی آن ادامه پیدا نمی کند. برقراری مجدد روابط حقوقی مشابه با آنچه پیش از اقاله وجود داشته، نیازمند انعقاد یک قرارداد کاملاً جدید است.

جستجو برای حقیقت: ادله اثبات اقاله شفاهی

وقتی پای اقاله شفاهی به میان می آید، نبود یک سند مکتوب، اصلی ترین چالش پیش روی خواهان است. در چنین شرایطی، سیستم حقوقی ایران راهکارهایی را برای اثبات امور شفاهی پیش بینی کرده که مهم ترین آن ها ادله اثبات دعوا هستند. برای اقناع دادگاه و اثبات ادعای اقاله شفاهی، باید با دقت و هوشمندی به جمع آوری و ارائه این ادله پرداخت. در این بخش، به تفصیل به این ادله می پردازیم.

چالش نبود سند مکتوب و اهمیت ادله دیگر

در بسیاری از دعاوی، سند کتبی به عنوان قوی ترین دلیل اثبات شناخته می شود. اما در اقاله شفاهی، که ذاتاً فاقد سند مکتوب است، مدعی باید به سراغ سایر دلایل و شواهد برود. این وضعیت، پرونده را پیچیده تر می کند و نیازمند جمع آوری مجموعه ای از قرائن و امارات است که در کنار هم، وقوع اقاله را به اثبات برسانند. در اینجا، تمرکز بر دلایل جایگزین سند اهمیت ویژه ای پیدا می کند.

شهادت شهود: روایت شاهدان عینی

یکی از رایج ترین و مؤثرترین راه ها برای اثبات امور شفاهی، شهادت شهود است. افرادی که در زمان توافق شفاهی بر اقاله حضور داشته اند و از جزئیات آن آگاهند، می توانند به عنوان شاهد در دادگاه شهادت دهند.

• شرایط و نصاب قانونی شهود: برای شهادت در دعاوی مالی، قانون نصاب مشخصی تعیین کرده است. معمولاً شهادت دو مرد عادل یا یک مرد و دو زن عادل لازم است. شهود باید از شرایط قانونی شهادت (مانند بلوغ، عقل، عدالت و عدم ذی نفعی) برخوردار باشند.
• نقش شهادت در ملموس کردن روایت اقاله: شهود می توانند با روایت دقیق آنچه شنیده و دیده اند، تصویری روشن از لحظه توافق بر اقاله به قاضی ارائه دهند. اهمیت صداقت و دقت در شهادت آن ها بسیار بالاست.
• تهیه استشهادیه: یک راهکار عملی: پیش از مراجعه به دادگاه، می توان یک استشهادیه تنظیم کرد که در آن، شهود با ذکر مشخصات کامل و شرح دقیق واقعه اقاله شفاهی، آن را امضا کنند. این استشهادیه به عنوان یکی از منضمات دادخواست ارائه می شود و می تواند در جلب نظر اولیه دادگاه مؤثر باشد، هرچند که خود استشهادیه جایگزین شهادت حضوری شهود در دادگاه نیست.
• سوگند در تکمیل شهادت: در برخی موارد که تعداد شهود به نصاب قانونی نمی رسد (مثلاً فقط یک شاهد مرد وجود دارد)، خواهان می تواند با ادای سوگند، شهادت ناقص را تکمیل کند.

امارات قضایی و قانونی (اوضاع و احوال): شواهد غیرمستقیم اما قدرتمند

امارات به اوضاع و احوالی گفته می شود که به حکم قانون یا در نظر قاضی، دلیل بر امری شناخته می شود. در اثبات اقاله شفاهی، امارات نقش بسیار مهمی دارند و می توانند نبود سند کتبی را تا حد زیادی جبران کنند.

• بازپرداخت ثمن یا قسمتی از آن: اگر فروشنده یا موجر، پس از توافق شفاهی، تمام یا قسمتی از پول دریافت شده را به خریدار یا مستأجر بازگردانده باشد، این اقدام یک اماره قوی بر وقوع اقاله است. فیش های واریزی یا هرگونه سند بانکی در این زمینه، دلایل مستحکمی به شمار می آیند.
• تصرف مجدد خواهان در موضوع معامله: اگر مدعی اقاله (خواهان) پس از توافق شفاهی، مال مورد معامله (مانند ملک یا خودرو) را مجدداً در تصرف خود گرفته و طرف مقابل (خوانده) هیچ اعتراضی نکرده باشد، این سکوت و عدم اعتراض، نشان دهنده رضایت او به اقاله است.
• معامله مجدد با اذن دیگری: در شرایطی که یکی از طرفین، مال مورد اقاله را با اطلاع و اذن طرف دیگر به شخص ثالثی منتقل کند (مثلاً آن را بفروشد یا اجاره دهد)، این اذن خود اماره ای بر پذیرش اقاله توسط طرف دیگر است.
• سکوت یا عدم اعتراض خوانده در قبال اقدامات خواهان: هرگونه عملی از سوی خواهان که دال بر اقاله باشد (مثل تخلیه ملک، عدم پرداخت اقساط معامله، یا پس گرفتن مدارک) و خوانده در مقابل آن سکوت اختیار کند یا اعتراضی نداشته باشد، می تواند به عنوان اماره ای بر اقاله تلقی شود.
• سایر قرائن و شواهد عینی: مواردی مانند تغییر کاربری مال مورد معامله توسط خواهان، انجام تعمیرات اساسی، یا جمع آوری مدارک و اسناد مربوط به قرارداد اولیه توسط یکی از طرفین، همگی می توانند قرینه ای بر وقوع اقاله شفاهی باشند.

جمع آوری دقیق و مستندسازی این امارات، به پرونده اثبات اقاله شفاهی قوت می بخشد و مسیر رسیدگی را برای قاضی روشن تر می سازد. هرچه تعداد و استحکام این شواهد بیشتر باشد، شانس موفقیت در دعوا نیز افزایش می یابد.

اقرار: گواه راستین

اقرار، به معنای اعتراف خوانده به وقوع اقاله، یکی از قوی ترین دلایل اثبات دعواست. این اقرار می تواند به صورت صریح (شفاهی یا کتبی) در دادگاه یا خارج از آن صورت گیرد. گاهی نیز اقرار ضمنی است؛ مثلاً خوانده با انجام عملی که فقط در صورت اقاله معنا پیدا می کند، به صورت غیرمستقیم به اقاله اعتراف می کند.

سوگند: آخرین راه چاره

در مواردی که هیچ یک از ادله فوق برای اثبات اقاله کافی نباشد و خواهان نیز دلیل دیگری نداشته باشد، می تواند از دادگاه درخواست ادای سوگند کند. در این صورت، خوانده باید قسم یاد کند که اقاله ای صورت نگرفته است. اگر خوانده سوگند یاد کند، دعوا به نفع او خاتمه می یابد. اگر سوگند نخورد یا آن را به خواهان رد کند، خواهان می تواند با سوگند یاد کردن، دعوای خود را اثبات کند. این روش معمولاً آخرین راهکار برای اثبات دعاوی است.

سایر دلایل: شواهد دیجیتالی و غیررسمی

با پیشرفت فناوری، دلایل جدیدی نیز به جمع ادله اثبات پیوسته اند. پیامک ها، ایمیل ها، مکاتبات (حتی غیررسمی) و فایل های صوتی ضبط شده (با رعایت شرایط قانونی مربوط به حفظ حریم خصوصی و کسب مجوزهای لازم) می توانند به عنوان قرائن و اماراتی قوی در اثبات اقاله شفاهی مورد استفاده قرار گیرند. این دلایل، اگرچه ممکن است به تنهایی کافی نباشند، اما در کنار سایر ادله، می توانند پرونده را به طور قابل توجهی تقویت کنند.

گام به گام تا دادگاه: مراحل طرح دعوای اثبات اقاله شفاهی

هنگامی که تمام تلاش ها برای حل و فصل مسالمت آمیز اختلافات به جایی نرسید و راهی جز مراجعه به مراجع قضایی باقی نماند، آشنایی با مراحل قانونی طرح دعوای اثبات اقاله شفاهی امری ضروری است. این مسیر، قواعد و تشریفات خاص خود را دارد که عدم رعایت آن ها می تواند به طولانی شدن روند رسیدگی یا حتی رد دعوا منجر شود.

آماده سازی برای دعوای مستقل اثبات اقاله

در بسیاری از موارد، خواهان خود به صورت مستقل اقدام به طرح دعوای اثبات اقاله می کند. این فرآیند از مراحل زیر تشکیل می شود:

1. مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و سامانه ثنا: اولین گام برای طرح هر دعوای حقوقی، ثبت نام در سامانه ثنا است. این سامانه، بستری برای اطلاع رسانی قضایی و ثبت دادخواست ها فراهم می کند. پس از ثبت نام، باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرد. این دفاتر، نقش واسط بین مردم و قوه قضائیه را ایفا می کنند و در ثبت دادخواست و ضمیمه کردن مدارک، کمک کننده هستند.
2. نحوه تکمیل و تقدیم دادخواست: دادخواست، قلب هر دعوای حقوقی است و باید با دقت فراوان تکمیل شود. در دادخواست، باید مشخصات کامل خواهان و خوانده، خواسته (که در اینجا «صدور حکم بر تایید و اثبات اقاله شفاهی قرارداد…» است)، و دلایل و منضمات دعوا به صورت دقیق ذکر شود. همچنین، شرح کاملی از واقعه اقاله شفاهی و اقدامات صورت گرفته در راستای آن، الزامی است. پس از تکمیل، دادخواست به همراه مدارک و منضمات مربوطه از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به مرجع صالح ارسال می گردد.
3. دادگاه صالح برای رسیدگی: تعیین دادگاه صالح از اهمیت بالایی برخوردار است. در دعاوی مربوط به اموال غیرمنقول (مانند ملک)، دادگاه محل وقوع مال غیرمنقول صلاحیت رسیدگی دارد. اما در دعاوی مربوط به اموال منقول یا در مواردی که موضوع دعوا مالی نیست، دادگاه محل اقامت خوانده صالح به رسیدگی است.

اقاله شفاهی در مقام دعوای متقابل

گاه پیش می آید که طرف مقابل (خوانده)، خود اقدام به طرح دعوایی علیه شما می کند؛ مثلاً دعوای الزام به ایفای تعهدات قراردادی اولیه یا مطالبه ثمن معامله ای که مدعی اقاله آن هستید. در چنین شرایطی، فرصتی برای طرح دعوای متقابل اثبات اقاله ایجاد می شود.

• طرح دعوا در پاسخ به دعوای اصلی: دعوای متقابل، دعوایی است که خوانده یک پرونده، در مقابل دعوای خواهان اصلی مطرح می کند. این دعوا باید ارتباط کاملی با دعوای اصلی داشته باشد. به عنوان مثال، اگر طرف مقابل دعوای مطالبه ثمن یک بیع نامه را مطرح کرده، شما می توانید در پاسخ، دعوای متقابل اثبات اقاله شفاهی همان بیع نامه را مطرح کنید.
• اهمیت ارتباط کامل دعوای متقابل با دعوای اصلی: طبق قانون آیین دادرسی مدنی، دعوای متقابل باید با دعوای اصلی از یک منشأ ناشی شده باشد یا ارتباط کامل با آن داشته باشد. در غیر این صورت، دادگاه می تواند به دعوای متقابل به طور جداگانه رسیدگی کند یا آن را رد کند. مزیت طرح دعوای متقابل این است که هر دو دعوا (اصلی و متقابل) در یک دادگاه و توسط یک قاضی رسیدگی می شوند که به درک بهتر وضعیت کمک می کند و از صدور آرای متناقض جلوگیری می نماید.

صرف نظر از اینکه دعوا به صورت مستقل یا متقابل مطرح می شود، خواهان باید با استناد به دلایلی که پیشتر توضیح داده شد، برای ثابت کردن اقاله اقدام نماید. این دلایل بسته به نوع خود (سند، شهادت، اقرار) در مراحل مختلف دادرسی ارائه می شوند.

پازل حقوقی: مدارک و منضمات دادخواست اثبات اقاله شفاهی

برای اینکه دادخواست اثبات اقاله شفاهی شما در دادگاه مورد رسیدگی قرار گیرد و روند دادرسی به خوبی پیش برود، لازم است مدارک و منضمات مورد نیاز را به دقت جمع آوری و به همراه دادخواست تقدیم کنید. این مدارک، پازل اثبات ادعای شما را تکمیل می کنند و به قاضی در درک صحیح وقایع یاری می رسانند. لیستی از مهم ترین مدارکی که باید آماده کنید، در ادامه آورده شده است:

فهرست جامع مدارک

1. تصویر مصدق (کپی برابر اصل) کارت ملی خواهان: برای احراز هویت خواهان، ارائه کپی برابر اصل کارت ملی ضروری است.
2. تصویر مصدق قرارداد اولیه (مبایعه نامه، اجاره نامه، صلح نامه و…): حتی اگر اقاله شفاهی بوده، اصل قرارداد اولیه که قرار بوده با اقاله منحل شود، باید ارائه شود. این قرارداد پایه و اساس دعوای شماست.
3. استشهادیه محلی/شهادت نامه کتبی شهود: اگر شهودی برای اثبات اقاله شفاهی دارید، باید یک استشهادیه کتبی شامل نام، نام خانوادگی، کد ملی، آدرس و شماره تماس شهود و همچنین شرح دقیق واقعه اقاله شفاهی توسط آن ها، تهیه و ضمیمه دادخواست کنید.
4. تصویر مصدق هرگونه فیش واریزی یا سند بانکی: اگر در راستای اقاله شفاهی، ثمن یا قسمتی از آن بازپرداخت شده است، ارائه فیش های واریزی یا گردش حساب بانکی می تواند دلیل بسیار محکمی باشد.
5. اسناد مربوط به تصرف مجدد در موضوع معامله یا معامله مجدد آن: هر سندی که نشان دهد پس از اقاله شفاهی، خواهان مجدداً در مال تصرف کرده (مانند اجاره نامه جدید برای ملک) یا حتی آن را با اذن خوانده به دیگری منتقل کرده است، باید ارائه شود.
6. پرینت مکالمات پیامکی، ایمیل ها یا فایل صوتی: در صورتی که پیامک ها، ایمیل ها یا فایل های صوتی موجود باشند که به هر نحو به وقوع اقاله شفاهی اشاره دارند یا آن را تأیید می کنند، می توانید آن ها را به دادخواست پیوست کنید. لازم به ذکر است که استفاده از فایل های صوتی نیاز به رعایت شرایط قانونی و کسب مجوز از مراجع قضایی دارد.
7. هرگونه سند یا مدرک دیگری که بتواند اماره ای بر اقاله شفاهی باشد: هرگونه مدرک دیگری که در پرونده خاص شما می تواند به عنوان قرینه یا اماره ای بر اقاله شفاهی تلقی شود (مانند تغییر کاربری ملک، اظهارات شفاهی در حضور اشخاص معتبر، یا نامه های عادی)، باید به دادگاه ارائه گردد.

جمع آوری این مدارک نه تنها به قاضی در رسیدگی کمک می کند، بلکه نشان دهنده جدیت و استدلال قوی خواهان در پیگیری حق خود است. هرچه مدارک کامل تر و مستندتر باشند، مسیر اثبات اقاله شفاهی هموارتر خواهد بود.

هزینه های مسیر حقوقی: برآورد مخارج اثبات اقاله شفاهی

ورود به هر دعوای حقوقی، مستلزم پرداخت هزینه هایی است که شامل هزینه های دادرسی، دفاتر خدمات قضایی و در صورت لزوم، حق الوکاله وکیل و هزینه های کارشناسی می شود. آگاهی از این مخارج، به خواهان کمک می کند تا با آمادگی مالی کافی قدم در این مسیر بگذارد و با برآوردی صحیح، برای پیگیری حقوقی خود برنامه ریزی کند.

هزینه دادرسی

از آنجا که دعوای اثبات اقاله شفاهی یک دعوای مالی محسوب می شود، هزینه دادرسی آن بر اساس ارزش خواسته (مبلغ یا ارزش مالی موضوع قرارداد که اقاله شده) و مرجعی که دعوا در آن طرح می شود، متفاوت است:

• در شورای حل اختلاف: اگر ارزش خواسته تا مبلغ بیست میلیون تومان باشد، هزینه دادرسی معادل 2.5 درصد از ارزش خواسته خواهد بود.
• در دادگاه حقوقی (مرحله بدوی): اگر ارزش خواسته بیش از بیست میلیون تومان باشد، هزینه دادرسی 3.5 درصد از ارزش خواسته محاسبه می شود.
• مراحل تجدیدنظر و واخواهی: در این مراحل، هزینه دادرسی 4.5 درصد از مبلغ محکوم به (مبلغی که دادگاه در رأی بدوی به آن حکم داده است) خواهد بود.
• مراحل فرجام خواهی، اعاده دادرسی و اعتراض ثالث: هزینه دادرسی در این مراحل 5.5 درصد از مبلغ محکوم به محاسبه می گردد.

هزینه های دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

علاوه بر هزینه دادرسی، خواهان باید هزینه های مربوط به ثبت دادخواست و پیوست های آن را نیز در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی پرداخت کند. این هزینه ها شامل:

• هزینه ثبت دادخواست: مبلغی ثابت برای ثبت اولیه دادخواست.
• هزینه افزودن پیوست ها و مدارک: معمولاً برای هر صفحه از مدارکی که به دادخواست پیوست می شود، مبلغ مشخصی دریافت می گردد.
• هزینه های تایپ و پرینت: در صورت نیاز به تایپ دادخواست یا پرینت اوراق در دفتر خدمات قضایی، این هزینه ها نیز محاسبه می شوند.

حق الوکاله وکیل (در صورت استفاده از وکیل)

در صورتی که خواهان تصمیم به استفاده از خدمات وکیل متخصص بگیرد، باید حق الوکاله وکیل را نیز پرداخت کند. حق الوکاله وکیل بر اساس تعرفه های مصوب یا توافق بین موکل و وکیل تعیین می شود که معمولاً درصدی از ارزش خواسته است. به عنوان مثال، در دعاوی مالی:

• تا مبلغ پانصد میلیون ریال: هشت درصد بهای خواسته.
• نسبت به مازاد بر مبلغ پانصد میلیون ریال تا دو میلیارد ریال: هفت درصد بهای خواسته.
• نسبت به مازاد بر مبلغ دو میلیارد ریال تا ده میلیارد ریال: پنج درصد بهای خواسته.
• نسبت به مازاد بر مبلغ ده میلیارد ریال تا سی میلیارد ریال: چهار درصد بهای خواسته.
• از مبلغ سی میلیارد ریال به بالا: سه درصد بهای خواسته.

هزینه های کارشناسی

در برخی موارد، ممکن است دادگاه برای روشن شدن ابعاد فنی یا تخصصی موضوع، امر را به کارشناس ارجاع دهد (مثلاً کارشناسی خط، کارشناسی ارزش مال، یا تشخیص اصالت اسناد). در این صورت، خواهان باید هزینه کارشناسی را نیز پرداخت کند که میزان آن بسته به نوع کارشناسی و تعرفه های مربوطه متفاوت است.

توجه به این هزینه ها از ابتدا، به خواهان کمک می کند تا با دیدی واقع بینانه و آمادگی کامل، برای پیگیری دعوای اثبات اقاله شفاهی خود اقدام کند.

نمونه دادخواست اثبات اقاله شفاهی: قالب و راهنمای تکمیل

یکی از مهم ترین بخش های این راهنما، ارائه یک نمونه دادخواست اثبات اقاله شفاهی است. این نمونه به گونه ای طراحی شده تا کاربران با وارد کردن اطلاعات خاص خود، بتوانند آن را برای شرایط پرونده خود شخصی سازی کنند. در کنار این قالب، راهنمایی برای تکمیل هر بخش ارائه می شود تا اطمینان حاصل شود که هیچ نکته ای از قلم نمی افتد و دادخواست با حداکثر دقت و استحکام تنظیم می گردد.

مشخصات دادخواست

به نام خداوند جان و خرد

ریاست محترم دادگاه حقوقی ………………………….. (محل وقوع ملک / محل اقامت خوانده)

• خواهان:
  • نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی خواهان]
  • نام پدر: [نام پدر خواهان]
  • کد ملی: [کد ملی خواهان]
  • شغل: [شغل خواهان]
  • آدرس دقیق: [آدرس دقیق خواهان شامل خیابان، کوچه، پلاک، واحد، شهر، کد پستی]
• خوانده:
  • نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی خوانده]
  • نام پدر: [نام پدر خوانده]
  • کد ملی: [کد ملی خوانده]
  • شغل: [شغل خوانده]
  • آدرس دقیق: [آدرس دقیق خوانده شامل خیابان، کوچه، پلاک، واحد، شهر، کد پستی]
• وکیل/نماینده قانونی (در صورت وجود):
  • نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی وکیل/نماینده قانونی]
  • مشخصات و آدرس دفتر: [مشخصات کامل و آدرس دفتر وکیل/نماینده قانونی]
• خواسته:
  1. صدور حکم بر تایید و اثبات اقاله شفاهی قرارداد [نوع قرارداد، مثلاً مبایعه نامه / اجاره نامه / صلح نامه] مورخ [تاریخ دقیق انعقاد قرارداد اولیه] منعقده بین خواهان و خوانده، راجع به [موضوع قرارداد: مثلاً شش دانگ یک واحد آپارتمان / یک دستگاه خودرو / یک قطعه زمین] با مشخصات [ذکر دقیق مشخصات مال موضوع قرارداد، مثلاً پلاک ثبتی، مدل، رنگ و…]
  2. استرداد [عین معامله / مابقی ثمن / سند رسمی / …، بسته به مورد] از خوانده. (این بند اختیاری است و بسته به خواسته ثانوی شما می تواند تغییر کند.)
  3. محکومیت خوانده به پرداخت کلیه خسارات دادرسی شامل هزینه های ثبت دادخواست، حق الوکاله وکیل (در صورت انتخاب وکیل)، و سایر مخارج قانونی در حق خواهان.
• دلایل و منضمات دادخواست:
  1. تصویر مصدق (کپی برابر اصل) [نوع قرارداد مانند مبایعه نامه / اجاره نامه] مورخ ………….. منعقده بین خواهان و خوانده.
  2. استشهادیه شهود مبنی بر وقوع اقاله شفاهی (همراه با ذکر نام، نام خانوادگی، کد ملی و آدرس شهود).
  3. تصویر مصدق فیش واریزی مبلغ …………… ریال مورخ ………….. به حساب خوانده/خواهان (در صورت بازپرداخت ثمن یا قسمتی از آن).
  4. تصویر مصدق [مثلاً سند اجاره نامه جدید / قرارداد فروش جدید] مورخ ………….. که دال بر تصرف مجدد خواهان در موضوع معامله می باشد.
  5. پرینت مکالمات پیامکی/ایمیل های مورخ …………… (در صورت وجود و قابلیت استناد).
  6. تصویر مصدق کارت ملی خواهان.
  7. (سایر مدارک مرتبط با امارات قضایی، مانند تصویر فیلم یا عکس از مال مورد اقاله که اقدامات خواهان را نشان می دهد).

شرح دادخواست

احتراماً به استحضار می رساند:

1. شرح قرارداد اولیه:

   اینجانب خواهان به موجب قرارداد [نوع قرارداد و تاریخ دقیق آن] با خوانده محترم آقای/خانم [نام و نام خانوادگی خوانده]، اقدام به [نوع معامله مانند خرید/فروش/اجاره] یک دستگاه/قطعه [موضوع معامله: مانند آپارتمان/خودرو/زمین] به نشانی/پلاک/مشخصات [شرح کامل و دقیق از موضوع معامله، مثلاً پلاک ثبتی، مدل، رنگ، سال ساخت و…] نمودم. [شرح کامل و مختصر از قرارداد اصلی، از جمله مبلغ ثمن، نحوه پرداخت و تعهدات طرفین].

2. وقوع اقاله شفاهی:

   پس از گذشت [مدت زمان، مثلاً سه ماه] از تاریخ انعقاد قرارداد مذکور و به دلیل [ذکر دلیل اصلی که منجر به اقاله شد، مثلاً عدم توانایی اینجانب در پرداخت مابقی ثمن، توافق طرفین بر معامله ای دیگر با شرایط جدید، پشیمانی متقابل طرفین یا هر علت مشروع دیگر که به توافق انجامیده است]، اینجانب و خوانده محترم در تاریخ تقریبی [ذکر تاریخ تقریبی، مثلاً تاریخ تقریبی که با شواهد دیگر همخوانی دارد] و در محل [ذکر محل تقریبی توافق، مثلاً در دفتر کار خوانده، در منزل اینجانب و…] با یکدیگر توافق شفاهی مبنی بر اقاله (برهم زدن و انحلال) کامل قرارداد فوق الذکر را نمودیم. این توافق به معنای بازگشت طرفین به وضعیت پیش از قرارداد اولیه بود.

3. اقدامات و دلایل اثبات اقاله شفاهی:

   در راستای توافق شفاهی حاصله و تأیید وقوع آن، اقدامات ذیل از سوی طرفین (یا یکی از طرفین با علم و رضایت و عدم اعتراض دیگری) انجام گرفت که جملگی اماره ای قوی بر وقوع اقاله شفاهی می باشند و صحت ادعای اینجانب را گواهی می کنند:

   • الف. آقای/خانم [نام خوانده] در تاریخ [تاریخ بازپرداخت] مبلغ [مبلغ بازپرداخت شده] ریال از ثمن دریافتی/پرداختی را به حساب اینجانب/خوانده [بسته به اینکه کدام طرف بازپرداخت کرده است] بازگرداندند که تصویر فیش واریزی به شماره تراکنش [شماره تراکنش] مورخ [تاریخ فیش] پیوست دادخواست می باشد.
   • ب. اینجانب از تاریخ اقاله شفاهی، ملک/مال موضوع معامله را مجدداً در تصرف گرفته و نسبت به [مثال: اجاره آن به شخص ثالث / استفاده شخصی / انجام تغییرات و تعمیرات] اقدام نمودم و خوانده محترم نیز با علم و اطلاع از این موضوع، هیچگونه اعتراض یا ادعایی در این خصوص نداشته اند که این امر خود تأییدی بر اقاله صورت گرفته است. [در صورت وجود سند، به سند اجاره نامه جدید یا هرگونه مدرک دیگر اشاره کنید].
   • ج. شهود محترم حاضر در زمان توافق شفاهی آقای/خانم [نام و نام خانوادگی شاهد اول] و آقای/خانم [نام و نام خانوادگی شاهد دوم] که ذیل استشهادیه پیوست را امضاء نموده اند، به وضوح گواه بر وقوع اقاله شفاهی و جزئیات آن می باشند و آمادگی خود را برای ادای شهادت در محضر دادگاه اعلام داشته اند.
   • د. [مثال: خوانده محترم طی پیامک های ارسالی مورخ …………… و ایمیل های متعددی که به پیوست تقدیم می گردد، وقوع اقاله شفاهی را تأیید نمودند/نسبت به عدم ایفای کامل تعهدات مربوط به اقاله اظهار پشیمانی کردند/جزییات توافق اقاله را یادآور شدند.] (در صورت وجود فایل صوتی، به آن اشاره کنید و توضیح دهید که با رعایت ضوابط قانونی ارائه خواهد شد).
   • ه. [ذکر سایر امارات و قرائن مرتبط با پرونده شما].
4. انکار خوانده و درخواست قضایی:

   متأسفانه اکنون با وجود توافق شفاهی و ادله و اقدامات صورت گرفته، خوانده محترم به صورت غیرمنصفانه منکر وقوع اقاله شده و از [مثلاً استرداد مابقی ثمن / تحویل عین معامله / فسخ سند رسمی / انجام سایر تعهدات مربوط به اقاله] خودداری می نمایند و همچنان بر اعتبار قرارداد اولیه اصرار دارند که این امر موجب تضییع حقوق اینجانب گردیده است.

5. نتیجه گیری و درخواست:

   لذا با عنایت به مراتب معنونه و با توجه به وجود تمامی ادله و امارات ذکر شده، و به استناد مواد ۲۸۳ و ۲۸۴ قانون مدنی و مواد ۱۹۸ و ۵۱۹ قانون آیین دادرسی مدنی، از محضر محترم دادگاه استدعای رسیدگی و صدور حکم شایسته بر تایید و اثبات اقاله شفاهی قرارداد موصوف، به همراه استرداد [عین معامله یا مابقی ثمن یا …] و همچنین محکومیت خوانده به پرداخت کلیه خسارات دادرسی و حق الوکاله وکیل (در صورت انتخاب وکیل) مورد تقاضا می باشد.

با احترام فراوان

نام و نام خانوادگی خواهان یا وکیل: [نام و نام خانوادگی]

امضاء:

تاریخ: [تاریخ تنظیم دادخواست]

نکاتی برای پیروزی در دعوای اثبات اقاله شفاهی: توصیه های کلیدی

پس از تنظیم و تقدیم دادخواست، مرحله دادرسی آغاز می شود که خود چالش های خاص خود را دارد. برای افزایش شانس موفقیت در پرونده اثبات اقاله شفاهی، رعایت برخی نکات و توصیه های حقوقی ضروری است. این توصیه ها، حاصل تجربه و دانش حقوقی است که می تواند شما را در این مسیر یاری کند.

اهمیت مشاوره با وکیل متخصص در امور قراردادها و دعاوی مالی

مسائل حقوقی، به ویژه دعاوی مربوط به اثبات امور شفاهی که پیچیدگی های خاص خود را دارند، نیازمند تخصص و تجربه است. مشاوره با یک وکیل متخصص در امور قراردادها و دعاوی مالی، می تواند تفاوت بزرگی در نتیجه پرونده شما ایجاد کند. وکیل می تواند:

• به شما در جمع آوری و ارزیابی صحیح ادله کمک کند.
• دادخواست شما را به بهترین شکل ممکن تنظیم کند.
• شما را در جریان رویه های قضایی مربوطه قرار دهد.
• در جلسات دادرسی از حقوق شما دفاع کند.

لزوم جمع آوری قوی ترین و معتبرترین ادله ممکن

همانطور که قبلاً اشاره شد، در نبود سند مکتوب، باید به سراغ ادله دیگر رفت. کیفیت و اعتبار این ادله حرف اول را می زند. سعی کنید تا حد امکان، چندین دلیل مختلف را جمع آوری کنید که یکدیگر را تأیید و تقویت کنند. مثلاً، در کنار شهادت شهود، شواهدی از بازپرداخت ثمن یا تصرفات شما در مال، می تواند بسیار مؤثر باشد. از دلایل صرفاً ذهنی یا گمانه زنی ها پرهیز کنید و بر شواهد عینی و قابل اثبات تمرکز نمایید.

صداقت در بیان وقایع و مستندسازی دقیق

همیشه صداقت در بیان وقایع، حتی اگر برخی جنبه ها به ضرر شما به نظر برسند، می تواند به قاضی در قضاوت عادلانه کمک کند. هرگونه سعی در پنهان کاری یا تحریف حقیقت، ممکن است به اعتبار شما آسیب برساند. همچنین، تمام مدارک و شواهد خود را به دقت مستندسازی کنید؛ از تاریخ گذاری دقیق فیش ها تا ذکر جزئیات کامل در استشهادیه ها.

آشنایی با رویه قضایی دادگاه ها در خصوص اثبات اقاله شفاهی

قوانین، کلیات را بیان می کنند، اما نحوه تفسیر و اجرای آن ها در عمل توسط دادگاه ها (رویه قضایی) می تواند متفاوت باشد. وکلای متخصص با رویه های قضایی جاری آشنا هستند و می توانند بهترین راهکار را بر اساس تجربه قبلی دادگاه ها ارائه دهند. شناخت این رویه ها می تواند به شما در پیش بینی بهتر نتیجه پرونده و تنظیم استراتژی مؤثرتر کمک کند.

آمادگی برای شهادت شهود و پاسخ به سوالات دادگاه

اگر بر شهادت شهود تکیه کرده اید، لازم است شهود شما برای حضور در دادگاه و ادای شهادت آماده باشند. آن ها باید از جزئیات واقعه آگاه باشند و بتوانند با صراحت و بدون تناقض شهادت دهند. همچنین، خود شما نیز باید آماده پاسخگویی به سوالات قاضی و طرف مقابل باشید. آمادگی ذهنی و آشنایی با جزئیات پرونده، اعتماد به نفس شما را در دادگاه افزایش می دهد.

با رعایت این نکات، می توان امید داشت که مسیر اثبات اقاله شفاهی، با تمام پیچیدگی هایش، به نتایج مطلوبی برای خواهان منجر شود.

نتیجه گیری

مسیر اثبات اقاله شفاهی، بی شک مسیری پرچالش است که با انکار طرف مقابل و نبود سند کتبی، پیچیدگی های فراوانی پیدا می کند. اما همانطور که در این راهنما بررسی شد، نظام حقوقی ایران با پیش بینی ادله متنوعی همچون شهادت شهود، امارات قضایی و حتی سوگند، راه را برای احقاق حق کسانی که با توافق شفاهی خود، معامله ای را برهم زده اند اما اکنون با انکار مواجه شده اند، باز گذاشته است.

درک عمیق از ماهیت اقاله، تفاوت آن با فسخ و انفساخ، و همچنین آشنایی کامل با تمامی ادله اثبات دعوا و نحوه جمع آوری و ارائه آن ها، از کلیدهای اصلی موفقیت در این پرونده هاست. تنظیم یک دادخواست دقیق و مستدل، همراه با پیوست های محکم و مستند، اولین و مهم ترین گام در این مسیر است. مراحل گام به گام طرح دعوا، از ثبت در سامانه ثنا تا حضور در دادگاه و ارائه مدارک، همگی باید با دقت و آگاهی کامل طی شوند. همچنین، توجه به هزینه های دادرسی و مشاوره با وکیل متخصص، می تواند از بسیاری از مشکلات و سردرگمی ها جلوگیری کند و شانس پیروزی در پرونده را به طور چشمگیری افزایش دهد.

در نهایت، این تجربه به ما می آموزد که همواره احتیاط در معاملات شفاهی حرف اول را می زند. هرچند اقاله شفاهی از نظر قانونی معتبر است، اما برای جلوگیری از بروز اختلافات و دردسرهای حقوقی آتی، مکتوب کردن تمامی توافقات، حتی توافقات مربوط به اقاله و برهم زدن قراردادها، بهترین و مطمئن ترین راهکار است. با این حال، اگر چاره ای جز اثبات اقاله شفاهی باقی نمانده، با آگاهی کامل از حقوق خود و گام برداشتن در مسیر صحیح قانونی، می توان به نتیجه مطلوب دست یافت.