نابسامانی «ایمنی» در کشور و کوک ناموزن نهادهای متولی

محمود قدیری در گفت‌وگو با مولیکس گفت: از دیرباز مسئله ایمنی مورد توجه انسان ها بوده است و هر بار که حادثه ای رخ می داد انسان ها درس ها و تجربیات جدیدی می گرفتند و تمهیداتی را اتخاذ می کردند تا این تجربه دیگر تکرار نشود.

وی افزود: در کشور ما و سایر کشورهای دنیا، حوادث بزرگی همیشه در حال وقوع هستند به عنوان مثال، در قرن هفدهم میلادی یک سالن نمایش در آمریکا دچار حریق شد و بیش از ۸۰۰ نفر جان خود را از دست دادند یا در فاجعه بوپال در هند ، نشت گاز باعث کشته شدن بیش از ۳۰۰۰  نفر شد و این حوادث سبب شد که آیین نامه ها و ضوابط آتش نشانی تدوین شود. همچنین نهاد قانونی مسئول (Authority having Jurisdiction) یا AHJ به منظور نظارت بر اجرای این قوانین با اختیارات لازم تاسیس و وظایف نظارتی و کنترلی خود را بر اجرای صحیح آیین نامه های حفاظت در برابر آتش بصورت علمی و فنی به انجام رساند.

وی با اشاره به اینکه هر کجا که اتفاقات بزرگی رخ داده است؛ برای بازساری آن دوباره بیشتر به موارد ایمنی رعایت می شود، ادامه داد: همچنین شهر لندن نیز یک بار به صورت کامل سوخت؛ زیرا از موادسوختنی در ساخت همه ساختمان ها استفاده شده بود و علت سرایت حریق به کل شهر استفاده از محصولات قابل سوختن در سازه ها ارزیابی و اعلام شد. همچنین ساختمان ها بسیار نزدیک به هم و بدون توجه به موارد ایمنی ساخته شده بود که باعث تسریع گسترش حریق شده بود. این آتش سوزی گسترده باعث شد تا شهر لندن با دقت بیشتر در موارد ایمنی در برابر آتش ، از نو ساخته شود.

ما در کشور احساس ایمنی کاذب داریم

قدیری درباره حریق های کشورمان گفت: ساختار سازه های ما به گونه ای است که شاید در سراسر کشور حوادث مختلفی مانند حریق ساختمان ها رخ داده باشد اما این حوادث همگی به صورت پراکنده بوده اند و مانند لندن بصورت تجمیعی در یک شهر و در زمان واحد رخ نداده است تا اهمیت آن برای مردم و مسئولین قابل لمس و درک جدی باشد . بنابراین مردم ما اطلاعی ندارند که چه پتانسیل های خطری در محل زندگی، رفت و آمد ، کسب و کار هاو غیره وجود دارد.

وی افزود: دقیقا همین عدم احساس خطر سبب می شود هم مردم و هم مسئولین کمتر به مسائل ایمنی توجه کنند یا به عبارتی احساس ایمنی کاذب وجود دارد و ما امروزه به جایی رسیدیم که باید هر لحظه منتظر یک حادثه بزرگ و  جدید باشیم تا دوباره ایمنی در برابر آتش در سطح جامعه مطرح شود اما متاسفانه ممکن است باز هم  طبق روال گذشته، به فراموشی سپرده شود.

این مدرس دانشگاه ادامه داد: متاسفانه در کشور ما در کلیه تصرفات، نقاط شهری، روستایی و حتی صنعتی، شرایط مناسب و کاملی از نظر رعایت استاندارهای ایمنی نداریم و هر لحظه ممکن است حادثه بزرگی رخ دهد و جان افراد را به خطر بی اندازد. البته در کشور با وقوع این چنین حوادثی، به صورت مقطعی و موضعی تصمیماتی گرفته می شود اما مجددا بعد از زمان کوتاهی، همه چیز به دست فراموشی سپرده می شود تا حادثه بعدی رخ دهد.

به گفته معاون پیشین سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهر تهران، بر اساس قوانین و مقرراتی که در داخل کشور وجود دارد به عنوان مثال بند ۱۴ ماده ۵۵ شهرداری ها، دولت موظف است شهر را از خطر آتش سوزی و سیل و غیره با در نظر گرفتن تمهیدات خاص در امان نگه دارند. این قانون در سال ۳۴ به تصویب رسید اما رعایت نمی شود. همچنین در قوانین نظام مهندسی نیز که سال ۷۴ مصوب شد در بند ۷ ماده ۲ این قانون بیان شده است که هدف از وضع مقررات ملی ساختمان، رعایت ایمنی، بهداشت و غیره ساختمان هاست.

تصمیمات ایمنی در کشور ما مقطعی گرفته می شود

باید فرهنگ ایمنی ایجاد کنیم

قدیری گفت: ما در قوانین الزام به رعایت ایمنی را مشاهده می کنیم اما اولا آیین نامه ها یا کامل نیستند و یا نظارت در عمل اتفاق نمی افتد و برخی افراد و نهادها عامدانه یا به دلیل جهل به قانون از زیر بار این مسئولیت شانه خالی می کنند.

وی افزود: من معتقدم در قوانین باید از کلی گویی اجتناب کرد و به صورت دقیق برای هر نهاد، وظایف خاصی از نظر کنترل پیوسته و جامع بر ساخت (تولید) و بهره برداری از همه بخش های تشکیل دهنده شهر و یا روستا اعم از ساختمان ، جاده ، خیابان ، خودرو ، وسایل خانگی و غیره تعیین و کنترل کرد.

این کارشناس ایمنی اظهار کرد: شاید طرح چنین موضوعی چه به لحاظ اجتماعی و چه از نظر منابع مورد نیاز غیر عملی به نظر آید اما باید بدانیم که اولا بر اثر اهمالی که هم اکنون در موضوع ایمنی صورت میگرد سرمایه های چند برابری جامعه از بین میرود و ثانیا ظرفیت ها و پتانسیل های خوبی در کشور وجود دارد و یا حتی می‌توان ایجاد کرد تا با حداقل هزینه ها با سرعت و دقت مناسبی به اهداف توسعه ایمنی در کشور برسیم.

قدیری گفت: در واقع با اجرای صحیح برخی تصمیمات و نظارت بر آن، میتوانیم ضمن رعایت صرفه جویی در مصرف منابع ، بهره وری و حفظ منابع موجود را به طور چشمگیری افزایش دهیم. در کشور ما امروزه همه مسئولین درباره اهمیت ایمنی اظهارنظر می کنند اما زمان اجرا که فرا می رسد، هیچکس پای کار نیست.

وی با اشاره به اینکه فرهنگ ایمنی باید در کشور ایجاد شود، افزود: ایمنی باید جزئی از فرهنگ کشور ما شود. یعنی برای ساخت و تولید هر وسیله یا اماکنی، مسئله ایمنی نیز مورد توجه قرار گیرد. ایمنی مسئله ای است که با همه چیز مرتبط است. مثلا نمی توان به ایمنی ساختمان توجه کرد اما ایمنی وسایل به کار برده شده در این ساختمان مانند فرش، مبل، پست های گاز و غیره را مدنظر قرار نداد.

رعایت ایمنی باید قانون شود

در کشور نهاد متولی ایمنی نداریم

معاون پیشین سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهر تهران ادامه داد:جاافتادن این فرهنگ، علاوه بر قانون مشخص برای همه و در تمام ابعاد، نیاز به اجرایی شدن و نظارت بر اجرای آن دارد که باید توسط مسئولان به آن توجه شود.

قدیری با بیان اینکه علاوه بر قانون و مسئولان، مردم نیز باید به فرهنگ ایمنی برسند؛ گفت: باید با روش های اثر بخش مردم را هم در محل کار و هم در محل رفت و آمد و زندگی با انجام آموزش های عمومی و اختصاصی با موضوعات ایمنی  آشنا کنیم، مردم باید بدانند که عدم رعایت این آموزه ها علاوه بر ایجاد خسارات و تلفاتی که ممکن است به خودشان وارد کنند ، منتج به پرداخت جریمه بازدارنده نیز خواهد شد.

وی افزود: یعنی اینکه حفظ شرایط ایمنی علاوه بر زمان طراحی و ساخت، باید در مرحله بهره‌برداری  نیز مورد توجه حاکمیت در بخش های قانونگذاری و اجرایی باشد. کشورهای بسیاری به این درک از ایمنی رسیده اند اما این اتفاق هنوز در کشور ما رخ نداده است.

این کارشناس ایمنی درباره قوانین موجود در کشور ما  اظهار کرد: قوانین نظام مهندسی ما برای ساختمان جدیدی است که در حال ساخت هستند؛ اما به عنوان مثال در شهر تهران، بیش از ۸۰ درصد ساختمان ها قدیمی هستند؛ در این راستا مبحث ۲۲ قوانین شهرداری ها برای ساختمان های قدیمی و موجود نیز نوشته شده اما این قانون الزامی برای مالکان ایجاد نمی کند که ایمنی را رعایت کنند.

معاون پیشین سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهر تهران ادامه داد: در پایتخت، اقداماتی توسط شهرداری و آتش نشانی برای ایمن سازی ساختمان های قدیمی انجام می شود اما نسبت این ساختمان ها به کل ساختمان های شهر در سطح بسیار پایینی قراردارد.

قدیری درباره نهاد متولی ایمنی گفت: درباره ایجاد نهاد متولی ایمنی باید این نکته را در نظر گرفت که یکپارچگی قوانین و وظایف با یکی کردن آنها متفاوت است. به عنوان مثال در همه جای دنیا، آتش نشانی فرودگاه و مراکز نظامی با آتش نشانی شهری متفاوت و جداگانه است و نمی توان این دو مسئله را با یک چشم دید.

وی افزود: یکپارچگی قوانین و وظایف باید به گونه ای باشد که هر کسی در موقعیت و جایگاه خود وظیفه اش را درست انجام دهد و پازل های ایمنی به صورت خودکار ، خود را تکمیل کنند. همچنین همکاری بخش های مختلف در یک جهت و همسو باشد و یکدیگر را نقض نکنند یعنی اینکه این مسئله نباید باعث دخالت ارگان ها یا بخش های مختلف در انجام وظیفه دیگری باشد.

معاون پیشین سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهر تهران ادامه داد: درباره ایمنی، نهادهای مختلف باید با هم، هم افزایی داشته باشند. به عنوان مثال برخی محصولات در مواجه به آتش واکنش های متفاوتی از خود نشان می دهند؛ بنابراین آتش نشان شهری نمی تواند آتش نشان فرودگاه نیز باشد زیرا مواد اولیه استفاده شده در برخی تجهیزات هواپیما در مواجه با حریق بسیار حساس و خطرناک هستند و اطفای حریق آنها نیز کار تخصصی است.

قدیری گفت: هنگامی که قوانین نوشته و تصویب می شوند، باید نهاد متولی آن نیز مشخص شود تا بعدا بتوان از هر نهاد درباره وظیفه قانونی آن سوال کرد. همچنین قوانین باید با هم تکمیل شوند و نباید تضادی بین آنها باشد که نهادهای اجرایی را دچار مشکل سازد.

وی افزود: ما در کشورمان در حوزه ایمنی،یکپارچی نداریم و این نابسامانی قوانین باعث شده هیچ فرد و نهادی، متولی جامع ایمنی نباشد؛ یعنی هر مرکز و واحدی مسئول خود را دارد که باعث می شود هر نهاد ساز خود را کوک کند.

این کارشناس ایمنی در ادامه بر ضرورت وجود یک نهاد دارای شرایط تخصصی و حاکمیتی قوی در زمینه ایمنی تاکید و خاطرنشان کرد: همه سخن ما کارشناسان ایمنی این است که باید یک قانون و برنامه مشخص، برای مسئله ایمنی در کشور تدوین و اجرا شود که شاهد وقوع حوادث بزرگ با تلفات زیاد نباشیم و در واقع با هزینه کمتر، از خسارات جلوگیری کنیم.

پایان خبر مولیکس